Gargaarsa Maallaqaa

Gargaarsa Maallaqa Kaayyoo Hundaaf: Maallaqa hojiiwwan bu’uuraa ittiin guuttachuuf kan dhihaatu baatii lamatti si’a tokko yookaan yeroo qorraatti si’a tokko kan kennamu, baqattoota galmaa’anii fi kolugaltoota kan harka qalleeyyiitiif kan kennamu dha, kun bu’aa intarviiw isaani irratti hundaa’un miidhamni ykn rakkoo isaani ilaalame kennamaaf.

Gargaarsi Maallaqa Kaan Bira ammo: Fakkeenyaaf jireenya  fi maallaqa gargaarsa barnootaaf kennamu yeroo tokko qofa, akkaataa qajeelfama sektaraatti kan raawwatamu UNHCR fi michoota dhimmi ilaallatu (akka Tajaajila Deeggarsa Katolikii) waliin qindaa’uun kennama.

Gargaarsa Maallaqa Kaayyoo Hundaaf  kun kan kennamu harka qalleeyyii baqattootaaf qofaa kan ta’u fi, akkaataa ulaagaa addaa guutu dhani fi argamuu maallaqa irratti hundaa’uudhani.

Akka tarkaanfii jalqabaatti ofii fi maatii kee UNHCR Masri jalatti galmeessuu qabda. Yoo duraan kaardii UNHCR kee qabaatte tarkaanfii kana bira tarte jirtaa jechuu ykn owwifteerta.

Kana dura af-gaaffii madaallii saaxilamummaa kamiyyuu yoo hin goone, ykn haala maallaqaa keessan irratti jijjiiramni guddaan yoo jiraate (kan akka madda galii ijoo dhabuu) erga… af-gaaffii madaallii isa dhumaa guute booda. Namoonni baay’ina deeggarsa gaafatan irraa kan ka’e, maaloo gaaffii fi deebi ykn Af- Gaafi madaallii saaxilamummaa   ‘’ karixas Fedhii Bu’uuraa’’ waliin taasifamuuf beellama qabadhaa. karixas beellama malee waajjira isaaniitti yoo dhiyaattan bakka isin tajaajilu dhabuu danda’a.

Hubaadha. Akkasumas, ‘Karixas Fedhii Bu’ura’ karaa af-gaaffii Odeeffannoo walitti qabuu fi gargaarsa maallaqaaf odeeffannoo barbaachisaa, yaadaafi mala deebii kennuu qofaaf itti gaafatamummaa akka qabu hubadhu. Karixas murtii ulaagaa maallaqaatiin walqabatee hin kennu. UNHCR murtii jalqabaa fi Xumura ol’iyyannoo gargaarsa maallaqaatiin walqabatee murtii dhumaa kan kennudha.

Gargaarsa maallaqaa argachuuf ulaagaa guutee yoo argamte UNHCR karaa ergaa gabaabaa lakkoofsa bilbilaa UNHCR irratti galmeessiteen si beeksisa. Maaloo yeroo hunda lakkoofsa bilbilaa keessanii UNHCR irratti haaromsaa, ergaa gabaabaa UNHCR irraa dhufu kamiyyuu yeroo hunda ilaaluu keessan mirkaneessaa.

UNHCR murtii ulaagaa guutuu gargaarsa maallaqaatiin walqabatee kennamu irra ga’uuf maddoota odeeffannoo hedduu irratti hirkata. Odeeffannoon filannoof oolu odeeffannoo yeroo galmee UNHCR fi yeroo af-gaaffii hojjettoonni Karixas gaggeeffaman akkasumas odeeffannoowwan biroo galmaa’an kan dabalatudha. Murtiin kun wantoota hedduu kan akka: faayinaansii, fayyaa gaarii fi piroofaayilii balaa tilmaama keessa galcha. Jijjiiramoonni umrii baqattootaa/koolu galtummaa gaafataa, bakka jireenyaa, baay’ina miseensota maatii, sadarkaa barnootaa, haala maallaqaa, gargaarsa gosa biroo argachuu, fedhii addaa, haala yaalaa fi hojii fi kanneen biroo dabalatee ilaalamu. Tokkoon tokkoon baqattootaa fi koolu galtootaa piroofaayilli isaanii baqattootaa fi koolu galtoota biroo UNHCR keessatti galmaa’anii wajjin wal bira qabamee kan caalaatti saaxilame ykm miidhameetu filatama. Murtoon ulaagaa guutuu maallaqaan walqabatee kennamu kamiyyuu sagantaalee gargaarsaa biroo argachuu hin dhorku ykn hin guddisus.

Adeemsi murtii ulaagaa guutuu fi murtiin ulaagaa guutuu yoo xiqqaate ji’a sadii (3) fudhata. Gargaarsa maallaqaa argachuuf ulaagaa guutuu qabda yoo ta’e UNHCR karaa ergaa gabaabaa lakkoofsa bilbilaa, UNHCR irratti galmoofteetti si beeksisa. Ergaan gabaabaan kun akkaataa gargaarsa itti fuudhattan (gargaarsa eessa akka fuudhattan, sanadoota ykn waraqaa akkamii (gosa feeta tan harka qabadan) eenyummaa keessan mirkaneessuuf agarsiisuu akka qabdan), akkasumas guyyaa xumuraa gargaarsa maallaqaa argachuu dandeessan irratti bal’inaan kan hammatu ta’e isiin beeksiifama. Hojjettoota karixas irraas bilbilaan odeeffanoo hordoffii argachuu dandeessan.

Maaloo, odeeffannoo qunnamtii keessan UNHCR waliin qabaachu keessan mirkaneefadha. Saniifu akka isiin qunamnuuf bilbilii keessan banaa ta’uu isaa ykn sirrii ta’uu isaa mirkaneeffadhaa, karaa kanaan gara keessan gahuu dandeenye waan taheef. Yoo lakkoofsa bilbilaa keessan jijjiirattan, Maalo akka haala ariifachiisaa UNHCR Infoline irraatti nu beeksisuu mirkaneeffadhaa.

Yoo bu’aa qorannoo keessan ilaalchisee gaafachuu barbaaddan, qorannoo keessan booda ji’a sadiin booda karixas quunnamuu dandeessu, garuu yoo ji’a sadii hin guutin ta’e murteen waan hin keenamiiniif argaachu hindandeessan.

Af-gaaffiin irra caalaan isaa bakka Karixas itti argamuu’’ Nasr City, 6 October, Alexandria yookaan Damietta’’ keessatti kan gaggeeffamudha. Haa ta’u malee gaaffii fi deebii tokko tokko mana keessanitti raawwatamuu danda’a. Maatiin guyyaa fi sa’aatii af-gaaffii, akkasumas sanadoota ykn waraqaan yeroo af-gaaffii barbaachisan kamiyyuu dursanii ni beeksifamu. Yoo af-gaaffiin mana keessatti taasifamu maaloo teessoo sirrii fi mallattoo ifa ta’e karixas kennuu keessan mirkaneessaa akkasumas yeroo daawwannaa manaa keessan ittii beellamameetti akka argattan mirkaneessaa.

Hojjettoonni karixas hundinuu of beeksisuudhaan Jelqabaan, hojii karitas keessatti hojjetaniifi kaayyoo waamicha kanaa beeksisuudhaan af-gaaffii ni jalqabu. Daawwannaan manaa yoo ta’e ragaa eenyummaa isaani ni dhiyeessu. Odeeffannoo galmee keessaniis isiini waliin ni ilaalu. Hojjetaan karitas akka qaama gaaffilee UNHCR dursee qophaa’etti waa’ee kee fi maatii keetii gaaffii si gaafatee gargaarsa maallaqaa argachuuf ulaagaa guutuu kee murteessa. Yeroo af-gaaffii odeeffannoo sirrii fi guutuu ta’e kennuu keessan mirkaneessaa kunis bu’aa irratti dhiibbaa waan qabuuf. Gaaffii kamiyyuu yoo isiniif hin galle, ibsa dabalataaf hojjetaa karixas gaafachuu irraa duubatti hin jedhinaa.

Af-gaaffiin kun baay’ina maatii irratti hundaa’uun naannoo sa’aatii tokkoo kan fudhatu ta’a.

1. Maaloo, Lakkoofsi moobaayilaa haaromfame UNHCR biratti akka beekamu mirkaneessaa. Yoo lakkoofsa bilbilaa keessan jijjiirtan UNHCR Infoline qunnamaa.
2. Kana malees, maaloo sanada ykn Waraqaa eenyummaa UNHCR teessan fi tan miseensota maatii keessanii hundaaf qophaa’aa qabaadhaa.
3. Akkasumas Waraqaa qabaachuu dandeessan kamiyyuu, kan akka waliigaltee kiraa mana itti kafaltanii, waraqaa kaffaltii (elektirikii fi gaazii), waraqaa mana hakima itti yaalamtanii fi kkf akka agarsiiftan isiin gaafatan. Saniifu maaloo Yeroo gaaffii fi deebii gootan waraqaale kaneen qopheeffadha.

Iyyataan ijoo ykn Abbaa Fayilii UNHCR keessatti kan galmaa’e, gaaffilee af-gaaffii nama odeeffannoo walitti qabu waliin guutuu qaba, miseensota galmee isaa irratti galmaa’an hundaaf odeeffannoo isaani sirrii ta’e kennuudhaaf itti gaafatamummaa kan qabu yoo ta’u, af-gaaffii dura waraqaa eenyummaa isaanii dhiyeessuun ni barbaachisa. Yoo af-gaaffiidhaaf daawwannaan manaa barbaachisaa ta’e miseensonni hundi af-gaaffii irratti akka argamanii fi odeeffannoo isaanii kallattiin Nama gaaffii fi deebii taasise waliin akka guutan jajjabeeffamu.

Maatiin hin galmoofne af-gaaffii kana keessatti Kan hin hammataman yoo ta’u, gargaarsa maallaqaa idilee kaayyoo hedduudhaaf oolu argachuuf ulaagaa hin guutan.

Eeyyee. Yoo beellama keessan irra deebi’anii saganteessuu barbaaddan, maaloo guyyaa gaaffii fi deebii keessanii duraa yoo xiqqaate guyyaa lama dura karixas beeksisaa. Lakkoofsa bilbilaa kanaan bilbiluun sagantaa Beellama irra deebi’uu dandeessu: Bulchiinsa Bakka hunda tiif: 15946

Yoo karixas dursee haqamuu beellama keessani isaa hin beeksifamne ta’ee, gaaffii fi deebii keessan gaggeessuu irratti harkifannaa guddaan waan jiruuf karixas isin qunnamuu dhiisuu danda’a

Adeemsi murtii ulaagaa guutuu fi murtiin ulaagaa guutuu yoo xiqqaate ji’a sadii (3) fudhata. Gargaarsa maallaqaa argachuuf yoo filatamte, UNHCR lakkoofsa bilbilaa galmaa’e irratti ergaa gabaabaa hanga mirga keessanii fi akkaataa gargaarsa maallaqaa keessan fudhachuu dandeessan bal’inaan isiniif erga. Yoo waa’ee murtii ulaagaa guutuu keessanii gaaffii fi deebii booda gaafachuu barbaaddan, maaloo yoo xiqqaate ji’a sadii booda gaaffii fi deebii Sana dura osoo hin taane ji’a sadii booda Karixas qunnamaa.

Tarree eeggattootaa keessa jiraachuu jechuun dhimmi keessan Fudhatame ulaagaa UNHCR guute jechuudha, haa ta’u malee, sababa daangaa maallaqaatiin dhimmoonni biroo caalaatti saaxilamoo ta’uun isaanii argame taanan santu dursaa laatama.ykn gargaarsa maallaqaa idilee argachuuf dursa kennamuu dha. UNHCR fedhii baqattootaa arjoomtoota waliin falmuuf carraaqqii guddaa gochaa jira, gara fuulduraatti UNHCR maallaqa dabalataa yoo argate, fi dhimmi kee ammas yeroo sanatti ulaagaa UNHCR ulaagaa guutuu yoo guute, ati gargaarsa keessatti hammatamuu dandeessa, sana booda ni argatta ergaa gabaabaa bilbila Nubiratti galmaa’e keessan irratti murtii kana isin beeksisudha.

Gaaffiiwwan af-gaaffii hundi odeeffannoo barbaachisaa fi barbaachisaa ta’e kan UNHCR haala dinagdee kee murteessuuf gargaaru walitti qabuuf kan qophaa’aniidha, kana irraa kan ka’es gargaarsa maallaqaa argachuuf ulaagaa guutuu qabdu. Haa ta’u malee, yeroo gaaffii fi deebii sanatti miira tasgabbii dhabuun yoo isinitti dhaga’ame, maaloo yaaddoo keessan waliin Karixas qunnamaa. Yoo dandeesse maqaa nama Af-Gaafi isiin godhee /gaaffii gaafachiisu kan yaaddoo qabdu sun barreessun waliin kennuu kee mirkaneefadha.

Nama maallaqa jijjiirrachuun kallattiin tarree fayyadamtootaatti isin dabaluu nan danda’a jedhu hin amaninaa. Adeemsi ulaagaa guutuu murteessuu foormulaa deeskii fayyadamuun ofumaan kan raawwatamu yoo ta’u, gidduu seenuun namaa kamiyyuu hin danda’amu. UNHCR gargaarsa maallaqaatiin hammatamuu wajjin walqabatee murtii dhumaa Kan kennudha.

Tajaajilli UNHCR bilisa. Gaaffii fi deebiidhaaf kaffaltii hin kaffalinaa, taatee kanas hatattamaan UNHCR Infoline tti gabaasaa.

Nama tajaajila UNHCR kamiyyuu kennina ykn saffisiisa jedhu kamiyyuu akka hin ilaalle fi taatee kana akka dhimma hannaatti akka gabaaftan isin gaafanna: [email protected]

UNHCR maallaqa gargaarsa maallaqaa keessanii waliin ergaa gabaabaa isiniif erga. Maallaqni gargaarsa maallaqaa maatii tokko irraa gara maatii biraatti baay’ina miseensota maatii irratti hundaa’uun garaagarummaa qaba (akkuma UNHCR irratti galmaa’etti).

UNHCR gargaarsa maallaqaa iskeelii baay’ina maatii keessanii tilmaama keessa galchu irratti hundaa’uun kenna. Jijjiirama baay’ina maatii keessanii irraa Kan ka’e maallaqni isin argattan jijjiiramuu danda’a.

Gargaarsi maallaqaa Kun Kan kennamu ulaagaa itti fufiinsa qabuu fi maallaqni Gargarsa jiraachuu irratti hundaa’uun yeroo murtaa’eef qofa kenama. Yoo kana booda akkaataa ulaagaa UNHCR tiin gargaarsa kanaaf ulaagaa hin guunne ta’e, UNHCR guyyaa gargaarsi maallaqaa itti dhaabbatu si beeksisuuf ergaa gabaabaa armaan gadii siif erga.

“Dhimmi keessan [Lakk. Fili Keessan asitii ….] Kana booda akka ulaagaa UNHCRtti gargaarsa maallaqaa idilee argachuuf ulaagaa hin guutu. Gargaarsi keessan [Ji’a/ Waggaa] irraa jelqabee dhabatee.

Yoo kana booda akkaataa ulaagaa ulaagaa UNHCR tiin gargaarsa maallaqaa argachuuf ulaagaa hin guunne ta’e, UNHCR lakkoofsa bilbilaa UNHCR irratti galmaa’e irratti guyyaa xumura gargaarsa maallaqaa keessanii barreessee ergaa gabaabaa siif erga.

“Dhimmi keessan [Lakk.Fayili….] kana booda akka ulaagaa UNHCRtti gargaarsa maallaqaa idilee argachuuf ulaagaa hin guutu. Gargaarsi keessan [JI’a/Wagga] irraa ni dhaabata”

Yoo gargaarsi keessan osoo hin eegin dhaabbate fi bilbila galmaa’e irratti guyyaa xumura gargaarsi isaa waliin ergaan barreeffamaa isinitti hin dhufne, maaloo’ Karixas Fedhii Bu’ura’ qunnamaa.

Gargaarsa maallaqaa keessan damee waajjira poostaa Masrii irraa fudhachuu dandeessu. Gargaarsi keessan Posta Masrii irratti erga qophaa’ee booda bilbila UNHCR irratti galmaa’e irratti UNHCR irraa ergaa gabaabaa beeksisaa hanga maallaqa argachuu qabdanii fi yeroo xumuraa gargaarsa kana argachuu qabdan agarsiisu isiniif dhufa. Ergaa gabaabaa erga isin qaqqabee booda gara waajjira poostaa deemuu keessan mirkaneessaa. Akkasumas, maaloo yeroo hunda lakkoofsa bilbilaa keessan UNHCR keessatti haaromsuu keessan mirkaneessaa, akkasumas kaardii UNHCR yeroon isaa darbe Waajjira Poostaa Masrii keessatti waan hin fudhatamneef yeroo hunda kaardii UNHCR keessan haaromsuu keessan mirkaneessaa

Yoo maallaqni keessan IRIS ykn Ashaara ijaatin Kan Fudhachuu keessan isniti himame; tarree armaan gadii irraa waajjira poostaa IRIS dandeessifame kamiyyuutti dhiyaachuun si irraa eegama. Yoo ergaa gabaabaa keessan keessatti fudhachu iris dandeessisuun hin eeramne ta’e, Sana booda kaardii UNHCR seera qabeessa ta’e fayyadamuun gargaarsa keessan damee waajjira poostaa kamiyyuu irraa argachuu dandeessu.

Dameele fi teessoo isaani as keessa argatuu ilaala.

Odeeffannoo kana karaa ergaa gabaabaa beeksisa UNHCR irraa argattuun Ni beektu. Gargaarsa maallaqaa karaa Iris scan argachuu yoo barbaaddan, Kun ergaa gabaabaatiin Ni qulqullaa’a. Akkasumas, tarree waajjiraalee poostaa iris dandeessisaniif haayperliinkii ergaa gabaabaa keessatti Ni kennama.

Yoo kana hin taane, akkasumas ergaan gabaabaan sun ‘’iris-dandeessifamu’’. Ta’uu kee yoo hin kaasne. Sana booda kaardii UNHCR seera qabeessa ta’e fayyadamuun gargaarsa maallaqaa kee damtee waajjira poostaa kamiyyuu guutuu Biyyaa masrii irraa argachuu dandeessa.

SMS’n isin argattan fakkeenya isaa gadiitti agarsiifameera:

Iris’n ykn Ashaaran Ijaan Deggarsa Maallaqa Argachuuf:

Keessan [Galchii Lakk. Fayili] gargaarsa maallaqa yeroo regularaaf Ni dabalama. Maallaqa [Galchii Gatii] EGP IRIS saanaa irraa wajiraa Posta irraa hanga [Galchii guyya dhumaa] argattu. Wajira posta Iris’n ykn Ashaara ijaan deggaramuu qabu bakka si bira jiru argachuuf, Maaloo [Galchii URL] ilaalaa. Yeroo gargaarsaa maallaqa jiruufi ulaagaa guutuu irratti hundaa’un.

Maallaqa Irisiin ykn Ashaara Ijaan Ala Argachuu:

Keessan [Galchii Lakk. Fayili] gargaarsa maallaqa yeroo regularaaf Ni dabalama. Maallaqa [Galchii Gati] EGP Waajira posta irraa hanga [Galchii Guyya Dhuma] argattu. Waajira posta si bira jiru argachuuf linki kana hordofaa [Galchii URL]. Yeroo gargaarsaa maallaqa jiruufi ulaagaa guutuu irratti hundaa’a.

Yoo ammallee gargaarsa keessan karaa Ashaara ijaan argachuu akka qabdan hin mirkanooyine ykn dhabdaan, maaloo sarara gargaarsaa Karixas 15946 qunnamaa isaanis odeeffannoo barbaachisaa ta’e isiniif Ni kennu.

Lamaan keessaa tokko si gaafachu danda’a:

• Eenyummaa/ kaardii UNHCR seera qabeessa ta’e kaashiyeerii waajjira poostaa jirutti dhiheessi. Waajjirri poostaa suuraa, lakkoofsa Fayilii, maqaa fi guyyaa xumura kaardii keessanii Ni ilaala. Sana booda, gargaarsa maallaqaa Ni argattu. Adeemsa waajjiraalee poostaa hunda keessatti walfakkaataadha.

OR

• Ashaara ijaa keessan Kan waajjira poostaa irratti argamu irratti Iskaan godhaa. Yoo Ashaara ijaa kee galmee UNHCR wajjin walsimu, gargaarsa maallaqaa Ni argatta. Maaloo Ashaara ija keessaniin bakka tokkotti qabachuu malee gara gadiitti osoo hin taane ykn hin sosochoofne, ija keessan bal’istanii kallattiin Ashaara ijaa keessa akka ilaaltan mirkaneessaa, kunis ija keessan sirriitti akka beekamu mirkaneessuuf. Maaloo yeroo Ashaara ijaa keessan gootan ija teessan hin dhaamsina ykn gara cinaatti hin ilaalinaa. Akkasumas, maaloo leensii halluu ykn fakkii qabu kamiyyuu akka hin uffannee mirkaneessa.

Haala lamaan keessaa kamiinuu kaardii UNHCR seera qabeessa ta’e dhiyeessuu si barbaachisa, akkasumas namni kaffaltii kaardii footokoppii kaardii Sanaa qabachuu qaba. Kaardii UNHCR yeroon isaa darbe waajira posta biyya masrii biratti fudhatama waan hin qabneef kaardii UNHCR keessan yeroon haaromsuun barbaachisaa dha.

Maaloo, Qajeelfama ergaa gabaabaa hordofaa akka jirtan mirkaneessaa, yaadadhaa:

• Gargaarsa Fudhachuu Kan danda’u iyyataa ijoo dhimma ergaa gabaabaa keessatti agarsiifame irratti qofa. Gargaarsa maallaqaa kana namni biraa iyyataa ijoo bakka bu’ee Fudhuu hin danda’u. (yoo Karixas irratti gaaffii jila dhiheessitee fi walitti qabaa jijjiirraa kaadhimte malee)
• Yeroo xumuraa maallaqa Fudhachu dura gargaarsa walitti qabuu kee mirkaneessi – ergaa gabaabaa keessatti agarsiifameera.
• Waajjira poostaa keessatti, Ashaara ija keessaniin sadarkaa walfakkaatuun akka qabattan, akkasumas ija keessan bal’inaan banamee kallattiin Ashaara ijaa keessan akka ilaalu mirkaneessi yeroo ashaara keessan godhaamu. Yeroo ashaara ijaa kee sakatta’amu ija kee akka hin dhaamsine ykn gara cinaatti akka hin ilaalle mirkaneessi. Akkasumas, leensii halluu ykn fakkii qabu kamiyyuu akka hin uffannee mirkaneessi.
• Waajjira poostaa adda addaa Ashaara ijaa godhuun ykn dandeessisuun dhiyaachuu ykn guyyaa adda ta’etti irra deebi’ii yaali.

Kanneen armaan olii hunda erga hordofanii booda rakkoon sun yoo hin furamne, maaloo daftee Karixas Fedhii Bu’ura 15946 qunnamuun komii keessan sirna keessatti galmeessaa. Kun tarkaanfii baayyee barbaachisaa dha. Karixas Fedhii Bu’ura keessatti komiin sirnaa yoo hin dhiyaanne UNHCR dhimmicha bu’a qabeessa ta’een furuu hin danda’u. Gorsaan Caritas irraa dhufe tokko mari’atee rakkoo kana furuuf si gargaara akkasumas komii kee sirna irratti Ni galmeessa.

UNHCR sababoota dhimma keessanii Ni qorata, tarkaanfiiwwan armaan olitti ibsaman hordofuu keessan yoo argame, UNHCR yeroo xumuraa maallaqa baasuu irraa eegalee guyyoota 60 keessatti gargaarsa maallaqaa malu deebisee Ni kaffala. Gargaarsa keessan yoom, eessatti fi akkamitti akka fudhachuu dandeessan karaa ergaa gabaabaa isin beeksifna. Maaloo yeroo hunda bilbila galmaa’e keessan ergaa gabaabaa UNHCR irraa dhufuuf ilaalaa.

Hubadhaa komiin gargaarsa maallaqaa UNHCR waliin walqabatee jiru hundi karaa Karixas Fedhii Bu’ura galmaa’uu qaba. Waajjira UNHCR keessatti Hin galmaa’u.

Yoo kaardii keessan dhume, daftee beellama haaromsaa akka gaafattan cimsinee isin gorsina Infoline UNHCR qunnamuudhaan Yeroo beellama haaromsaa gaafattan gargaarsa maallaqaa akka keessan UNHCRtti beeksisaa. Hubadhaa, Waajirii Posta Biyya Masrii kaardii UNHCR yeroon isaa irraa dhumatee akka hin fudhanne, akkasumas yoo kaardii keessan yeroon isaa darbe gargaarsa maallaqaa keessan argachuu hin dandeessan.

UNHCR baqattootaa fi koolu galtoota gargaarsa maallaqaa kana akka Fudhataniif yeroo gahaa kennaa. Kanaafuu, UNHCR yeroo baayyee yeroo fudhatan guyyoota hojii Shan irratti dheeressa. Yeroon sirrii ergaa barreeffamaa UNHCR ergu keessatti hammatameera, kanaaf yeroon Fudhattan osoo hin xumuramin waajjira poostaa dhiyoo jirutti dhiyaadhaa, yoo kana hin taane gargaarsa maallaqaa Fudhaachuu hin dandeessan.

Yoo ijaan arguu dadhabde ykn rakkoo ijaa gurguddaa Kan akka kaataaraaktii qabaatte ykn haala ijaa Kan Ashaara adda baasuu dadhabuutti geessu keessatti baqaqsanii hodhuu taasifte, maaloo yoo xiqqaate guyyaa Fudhatuu fi mala ittiin Fudhatuu kee guyyaa sadii dura kara Karixas tti gabaasuu kee mirkaneessi ni fooyya’a ykn nifudhata. Karixas gabaasa yaalaa sirrii ta’ee fi qorannoo kee of keessaa qabu akka ragaa haala ija keetii akka kennitu si gaafata, kanaaf maaloo sanadoota ykn waraqaale kana karixas waliin qooduuf qophaa’aa. (N.B: Gabaasa yaalaa malee mala Fudhachuu kee fooyyessuu hin dandeenyu.) Ergaa gabaabaa biraa Kan yeroo haaraa gargaarsa maallaqaa kaardii UNHCR keessaniin isin beeksisu Ni dhufa. Maaloo yeroo hunda erga komii galfattanii booda bilbila galmaa’u keessan ergaa gabaabaa UNHCR irraa dhufuuf ilaalaa.

Iyyataan ijoo akka UNHCRtti galmaa’etti gargaarsa maallaqaa kana maatii bakka bu’ee argata. Abbaan maatii sababa cimaa, sababa qabeessa ta’ee fi iyyataan inni guddaan gara waajjira poostaa akka hin deemne taasisan irraa Kan ka’e Nama dhuunfaa dhimmicha keessa jiru Kan biraa bakka isaa bu’ee maallaqa akka argatu dabarsee kennuuf yoo murteesse malee. Nama dhimma keessan keessaa bakka keessan bu’ee gargaarsa maallaqaa akka Fuudhuuf bakka buusuuf, maaloo karixas 15946 qunnamaa gaaffii bakka bu’ummaa guutuu fi mallatteessuu waliin.

Dhimma addaa irratti Maallaqaa Fuudhuu bakka bu’aa kennuu Kan dandeessu yoo ta’u sababoota baay’ee ciccimoo gargaarsa maallaqaa kee argachuuf gara waajjira poostaa akka hin deemne si dhorkan yoo qabaatte qofa, fakkeenyaaf haalawwan fayyaa sochii irratti dhiibbaa geessisan. Maallaqa Fuudhuu bakka bu’aa kaadhimuuf, maaloo karixas Fedhii Bu’ura 15946 dhimmicha qunnamaa isaanis adeemsa keessa isin geessu waan taheef. Gargaarsa maallaqaa keessan argachuuf Namni Maallaqa isiini Fuudhu Fayilii UNHCR walfakkaataa Kan qabu kaadhimuun ykn Bakka Buusu isin irraa eegama. Akkasumas Namni Maallaqa Fuudhuu bakka bu’ee Kun Nama kaadhimame waliin qaamaan gara waajiraa Karixas Fedhii Bu’ura deemuun isin irraa eegama, lamaan keessan iyyuu unka jila guutuu Ni mallatteessitu. Hojimaatni mirga kee eeguuf Kan kaa’amedha. Tumsi keessan barbaachisaadha. Jilli keessan yoo baay’ate ji’oota 12f Kan hojjetu yoo ta’u, Sana booda ofumaan yeroon isaa akka dhumu hubadhaa. Jila haaromsuu yoo barbaaddan, marsaa maallaqa walitti qabuu itti aanu dura yoo xiqqaate ji’a tokko dura karixas qunnamuu fi unka jila haaraa mallatteessuu qabdu.

Kaadhimamaa ergaa barreefama dhiheessuun karixas akka haquuf/haquuf gaaffii dhiyeessu dandaya. Iyyanni kee Ni ilaalama, gaaffiin kee kaadhimamaa Namni Maallaqaa Naaf Fuudhu sun bakka bu’ummaa kiyyaa haquuf jedhii bareefaman dhiheefadhu. Gaaffii kee Ni ilaalama booda marsaa maallaqaa itti aanu irraa eegalee innii akka fuuchu hindandeenye hojiirra oola.

Gargaarsi maallaqaa akka UNHCRtti galmaa’etti iyyataa ijoof Kan kennamu ta’us, maatii guutuu fayyadamoo gochuuf Kan yaadamedha. UNHCR Dhiimmaa maatii waldhabdee ykn waliigaluu keessa hingaluu fi gargaarsa maallaqaa eenyu akka isaan bakka bu’ee Fuudhuu fi abba fayilii tiif murteessuuf waldhabdee/waliigaltee dhabuu maatii keessa hin seenu. Akka maatiitti isiinummaan waliin jiraatani waliigaltee dhabuu kanaaf furmaata barbaaduuf akka yaaltan isin jajjabeessina.

Maaloo, qaamni maatii keessanii sirrii ta’e kuusa daataa UNHCR irratti sirritti akka calaqqisu mirkaneessuuf dafaa beellama galmee qabadhaa. Iyyataan ijoo gargaarsa maallaqaa Fuudhachuu yoo du’aan boqote, daftee qaamaan deemuun karaa Waajjira UNHCR beellama akka qabattan cimsinee isin jajjabeessina. Iyyataa ijoo osoo hin jijjiirin gargaarsa maallaqaa argachuu hin dandeessan.

Ergaan barreeffamaa mala qunnamtii ijoo UNHCR ti, karaa lakkoofsa bilbilaa UNHCRf kennite. Yoo ergaa gabaabaa beeksisaa siif hin dhufne, maaloo odeeffannoon quunnamtii kee hundi UNHCR waliin haaromfamuu isaa mirkaneessi. Yoo lakkoofsa bilbilaa keessan jijjiirtan UNHCR Infoline qunnamaa. Akkasumas, maaloo qunnamtiin bilbila keessanii hojjechaa jiraachuu isaa mirkaneessaa. Walitti hidhamiinsi gaarii hin taane geejjibaa ergaa gabaabaa irratti dhiibbaa uumuu danda’a. Yoo yeroo maallaqni itti kennamu barameetti ergaa gabaabaa siif hin dhufne ta’e yeroo fi yeroo maallaqni itti sassaabamu gaafachuuf karixas qunnamuu dandeessa.

Gargaarsa maallaqaa keessan dameelee Waajjira Poostaa irraa guyyoota fi sa’aatii hojii idilee (Wiixata hanga Kamisaatti, ganama sa’aatii 8:00 hanga ganama sa’aatii 3:00tti) fudhachuun bilisa waan ta’eef, maallaqa keessan fudhachuuf kaffaltii dabalataa kamiyyuu kaffaluu hin qabdan gargaarsa. Guyyoota fi sa’aatii hojii istaandaardii kana keessatti kaffaltii dabalataa kamiyyuu akka kaffaltan yoo isin gaafataman, maaloo taate isiin muudate kanaa karixas/ UNHCRtti gabaasaa.

Haa ta’u malee, akka dambii waajira posta biyya masrii tti, gargaarsi keessan damee Waajjira Poostaa irraa guyyoota hojii ykn sa’aatii hojii sadarkaa armaan olitti ibsameen ala yoota’ee, i.e. sa’aatii 3:00 PM booda ykn Dilbata yoo argattan, kaffaltii dabalataa 10 EGP akka kaffaltan isin gaafataan. Akkasumas, yeroo barbaaddanitti gargaarsi keessan Kioskii/ dame mobile ykn sochootuu Waajjira Poostaa kamirraayyuu yoo argattan kaffaltii dabalataa 5 EGP kaffaluu qabdu

Yoo gargaarsa maallaqaa keessan kaardii UNHCR qofa fayyadamuun argachaa jirtan ta’e, Sana booda dameelee Posta Biyyaa Masrii Damee 4,000 guutuu keessatti raabsaman keessaa kamiyyuu deemuun fuudhachuun Ni danda’ama. Yoo gargaarsa kee Ashaara Ijaatin fayyadamuun argachaa jirta ta’e, Sana booda dameewwan 46 armaan gaditti galmaa’an keessaa kamiyyuu gargaarsa kee fudhachuu dandeessa. Dameewwan sana keessaa tokko kan namaan guutame yoo argite, maaloo akka tarree armaan gadiitti gara waajjira poostaa Ashaara Ijaa dhiyoo jiru dhaqi, ykn hojjettoota waajjira poostaa waajjiraalee poostaa filannoo irratti argaman gaafadhu, isaanis haaluma kanaan qajeelfama siif kennu.

Lakki hinkeennitu, Gargaarsi maallaqaa hanga yeroo xumuraa ergaa gabaabaa keessatti ibsametti waajjira poostaa keessatti Ni argamu dheyxee fudhachuu qabda.

Maaloo gargaarsa maallaqaa keessan yeroon Fuudhachuu keessan mirkaneessaa, yoo danda’ame erga ergaa gabaabaa bilbila keessan irratti argattan booda dhaqaa fudha. Dhuma yeroo Fuudhachu keessani irratti UNHCR gargaarsa maallaqaa deebisee Kan argatu yoo ta’u, gargaarsa maallaqaa darbe siif erguuf carraan hin jiru.

Maaloo rakkoon yoo isin mudate Sarara Gargaarsa Fedhii Bu’uuraa karixas 15946 bilbilaa. Gorsitoonni karixas gorsa mijaawaa siif kennu, tarkaanfii barbaachisu kamiyyuu Ni fudhatu. (Rakkoo keessan yeroodhaan furuu/ furuu akka dandeessan yeroon xumura maallaqa fuudhachuu keessan dura ossoo hindhumiin, yeroon dursaati raawwadhaa).

Hubadhaa gaaffii fi komiin gargaarsa maallaqaa UNHCR waliin walqabatee jiru HUNDI karaa karixas fedhii Bu’ura tii galmaa’uu qaba. Waajjira UNHCR keessatti hin galmaa’an. Komii idilee karixas Fedhii Bu’ura irratti dhiyaate malee UNHCR dhimma keessan bu’a qabeessa ta’een furuu hin danda’u.

Murtoon ulaagaa guutuu fi deebii UNHCR fudhatu kallattiin karaa ergaa gabaabaa isiniif Ni beeksifama (Karixas irraa bilbilaan hordoffiin argachuus Ni danda’a). Kanaaf lakkoofsi bilbilaa keessan yeroo yeroon eeggachuun barbaachisaadha. Lakkoofsa bilbilaa keessan haaromsuuf Galmee UNHCR ykn Infoline qunnamuudhaan.

Gargaarsa maallaqaa Fuudhachuu yoo dadhabde, Karaa UNHCR tin ykn Miichoota isaani walin hoojeetaniin karaa bilbilaatin si qunnamuun gargaarsa kana argachuuf rakkoon yoo si mudate siif gaafatu fi si gaafachuu danda’an. Gargaarsa maallaqaa marsaa raabsaa lama walitti aansuun yoo hin Fuudhanee, dhimmi kee tarree maallaqaa keessaa Ni baafama, bakka kee maatiin saaxilamoo ta’an Kan biraa Ni dabalama. Maaloo yeroo haalli gargaarsa maallaqaa keessan akka hin sassaabne isin dhorku kamiyyuu isin mudatu hundatti Sarara Gargaarsaa karixas 15946 qunnamuu keessan mirkaneessaa.

Yeroo yeroon UNHCR garee baqattootaa gargaarsa maallaqaa irratti argaman akka tasaa filatee waa’ee sagantaa gargaarsa maallaqaa ilaalcha walitti qabuuf dhaabbata hordoffii qaama sadaffaa hayyamame “SAGACI” jedhamu fayyadamuun. Akkasumas, qorannoowwan biroo UNHCR karaa qaamolee birootiin gaggeeffamuu danda’u (fakkeenyaaf, CAPMAS) Yoo qorannoo kanaaf af-gaaffii gochuuf filatamte, qorannoo dura UNHCR irraa ergaa gabaabaa filannoo kee fi maqaa qaama qorannoo kana UNHCR bakka bu’ee gaggeessu waan tahef isiin beeksifama.

Maaloo deebii keessan irratti silkii keessan banaa fi odeeffanno sirrii ta’aa keennaa, UNHCR fi Michoota tajaajila baqattootaaf kennamu fooyyessuuf waan gargaaraniif. Qorannoon Kun ulaagaa gargaarsa maallaqaa argachuuf qabdu irratti dhiibbaa hin qabu. Qorannoon hordoffii hundi filannoo waan ta’eef gargaarsa keessan irratti dhiibbaa HIN qabu, deebii isin kennitan iccitii cimaadhaan Ni ilaalama.

UNHCR daataa maatii galmaa’anii Masrii keessatti argaman itti fufiinsaan gamaaggama. Tokkoon tokkoon marsaa raabsa maallaqaa dura maatiin baay’een kana booda ulaagaalee ulaagaa UNHCR hin guunne xiinxala ragaa walitti qabame irratti hundaa’uun gargaarsa maallaqaa irraa Ni kaafamu. Akkasumas, dhimmoonni marsaa raabsaa lama walitti aansuun gargaarsa maallaqaa isaanii hin sassaabne, fi dhimmoonni faayiloota cufamanii fi hin sochoone qaban tarree maallaqaa keessaa Ni haqamu. Dhimmoonni kana booda gargaarsa maallaqaa argachuuf ulaagaa hin guunne bilbila isaanii galmaa’e irratti UNHCR irraa ergaa gabaabaa beeksisaa murtii fi guyyaa buqqifamuu jalqabu Ni argatu.

Yoo madaallii/af-gaaffii isa dhumaa irraa eegalee haalli keessan baay’ee jijjiirame (Kan akka madda galii/qaxarrii ijoo dhabuu) maaloo ergaa gabaabaa jijjiirama haala keessan agarsiisu erga isinitti dhufee booda yoo baay’ate torban lama keessatti Caritas qunnamaa. Gaaffiin kee Ni ilaalama, akkasumas ammallee ulaagaalee ulaagaa UNHCR guutuu fi dhiisuu kee murteessuuf gaaffii fi deebii biraa gochuuf karixas si qunnamuu danda’a.

UNHCR daataa maatii galmaa’anii Masrii keessatti argaman itti fufiinsaan gamaaggama. Ji’a sadiitti al tokko maatiin hedduun xiinxala ragaa walitti qabame irratti hundaa’uun gargaarsa maallaqaa irraa hammatamu/kan hin hammatane ta’u addaa baasa. Yoo ammallee gargaarsa maallaqaa argachuuf ulaagaa guutuu qabaa jettee amante murtii gargaarsa maallaqaa irraa kaafamuu erga argiitte torban lama keessatti ol’iyyannoo dhiyeessuuf karixas qunnamuu dandeessa. Gaaffiin kee UNHCRn Kan ilaalamu yoo ta’u, odeeffannoo dabalataa walitti qabuuf UNHCR/karixas si qunnamuu danda’a. Gargaarsa maallaqaa kana keessatti yoo deebitee hammatamte UNHCR irraa ergaa gabaabaa siif dhufa. Maaloo yeroo hunda Odeeffannoo galmee keessan UNHCR irratti haaromsuu keessan mirkaneessaa

UNHCR ammallee ulaagaa UNHCR gargaarsa maallaqaa argachuuf ulaagaa guutuu isaanii mirkaneessuuf Odeeffannoo maatii gargaarsa maallaqaa argatan itti fufiinsaan gamaaggama. Haaluma kanaan, UNHCR irratti Oddeeffanno keessan haaromsuuf jecha af-gaaffii madaallii haaraa saganteessuuf karixas yoo isin qunnamuu danda’e. Af-gaaffii madaallii gaggeessuu keessatti karixas tumsaa. Akkasumas, dursitee beeksisa malee yeroo beellama beellamameetti argamuu dhabuun gargaarsa maallaqaa irraa Haqamuu ykn akka baafamtu si taasisuu akka danda’an hubadhu.

Hojjetaan gargaarsa namoomaa kamiyyuu yeroo Isaan qunnamtan keessatii, haala ogummaan isaani sanaan alaa Kan argiisisan yoo amantan, gochoota armaan gadii keessaa kamiyyuu hordofuu dandeessu:

1. Yaaddoo keessan irratti mari’achuuf gorsaa karixas waliin beellama gaafadhaa walmai’aadha ykn himaadha.
2. Komii barreeffamaa dhiyeessuun saanduqa komii UNHCR’tti keessa buusa;
3. Yeroo daawwannaa dhaaf mana keessan dhufaan warraa daawwannaa bakka jirtanitti dhufaan sun hojjettoota UNHCRf barreeffamaan komii keessanii dhiyeessu dandeessu.
4. Komii ykn waan isiin qunname hunda barreefama waliin email ergaa: [email protected]

Komiin maqaan Nama irratti hin eeramne hin keessumeefamu. Maqaa kee, lakkoofsa fayili kee fi Bilbilaa kee odeeffannoo f.k.k. Maalo oddeyfanoo kee fi eenyumman kee eyyama kee malee gara biraatti hin qoodamu kanaa siif mirkaneessu. Koomiin keessan karaa kamiinuu gargaarsa keessan irratti dhiibbaa akka hin geessisne mirkaneeffadhaa. Hubadhaa chaanaalii armaan olii Kan itti fayyadamnu yoo waa’ee hojjettoota UNHCR/karixas komii qabaattan qofa malee waa’ee gaaffii waa’ee hammatamuu gargaarsa maallaqaa ykn odeeffannoo waliigalaa miti.

• Dhimmoota sababa balaa eegumsaa olka’aa fi mirkanaa’een Kutaalee Eegumsa UNHCRtiin adda baafamanii fi ergaman.
•  Dhimmoota madaallii haaraa gaafatan guyyaa madaallii dhumaa waggaa lama duraa fi isaa ol warraa gaafatan tuu dursaa keenama.

Gaaffii, yaada, ykn komii gargaarsa maallaqaa ilaalchisee yoo qabaattan, maaloo lakkoofsa bilbilaa armaan gadii kamiyyuu irratti michuu keenya karixas- Fedhii Bu’ura projektii kana qunnamaa. Karixas gaaffii keessan hundaaf deebii Ni kennaa, odeeffannoo barbaachisu isiniif kenna, tarkaanfii barbaachisaa kamiyyuu ni fudhata, yoo barbaachise.

Kaariixaas Kaayiroo Guddicha:

• Guyyoota hojii fi sa’aatii hojii: Wiixata hanga Kamisaatti sa’aatii 8 AM hanga 3:30 PM. Jimaataa fi Dilbata cufaadha.
• Lakkoofsa quunnamtii (Lakkoofsa sarara odeeffannoo): 15946

Kaarixaas Aleeksaandiraa:

• Guyyoota hojii fi sa’aatii hojii: Wiixata hanga Kamisaatti sa’aatii 8:30 AM hanga 3:30PM.
• Jimaataa fi Dilbata cufaadha.
• Lakkoofsa quunnamtii (Lakkoofsa Infoline):15946

Kaarixaas Daamiyeetaa:

• Guyyoota hojii fi sa’aatii hojii: Wiixata hanga Kamisaatti sa’aatii 9:00 AM hanga 4:00 PM.
• Jimaataa fi Dilbata cufaadha.
• Lakkoofsa quunnamtii (Lakkoofsa Infoline):15946

Kaarixaas Aswaan:

• Guyyoota hojii fi sa’aatii hojii: Wiixata hanga Kamisaatti sa’aatii 8:30 AM hanga 3:30 PM.
• Jimaataa fi Dilbata cufaadha.
• Lakkoofsa quunnamtii (Lakkoofsa Infoline):15946