Murteessuu Haala Baqattootaa (RSD)

Kaayyoon af-gaaffii Murteessuu Haala Baqattootaa sababoota biyya keetii gadhiistee fi sababoota deebi’uu hin dandeenye argachuuf. Dhimma kee dhiheessitee muuxannoo fi haala kee biyya dhaloota keetii baqachuuf si taasisee fi maaliif gara biyya keetti deebi’uu akka hin dandeenye guutummaatti ibsuuf carraa siif ta’a. Gaaffii fi deebii kana irratti hundaa’uun UNHCR akkaataa seera baqattootaa idil-addunyaatiin hiika baqattootaa guutuu fi dhiisuu kee ni murteessa.

Yeroo gaaffii fi deebii haala baqattummaa dhuunfaa (RSD) murteessuuf beellama qabaattu, waa’ee af-gaaffii RSD si beeksisuu fi af-gaaffii dura tarkaanfiiwwan fudhachuu qabdu irratti si gorsuuf bilbilli sagantaa siif bilbila. Kana malees, marsariitiin RSD rsd.unhcregypt.org/refugeeresult.aspx irratti guyyaa beellama keessanii wajjinis ni haaromfama. Beellama RSD irratti jijjiiramni jiraachuu waan danda’uuf, akkasumas yeroo hunda marsariitii akka ilaaltu si gaafatama, keessumaa beellama RSD kee dura sa’aatii 48 dura. Yoo af-gaaffii fagoo irratti walii galtan, bilbila sagantaa booda, ergaa gabaabaa liinkii iyyannoo Mallattoo qabu siif ergama.

Yeroo adeemsa RSD, akkas gochuun dirqama::

• Yeroon kun yeroo seenaa kee itti himtu yoo ta’u, hojjettoonni UNHCR adeemsa sana keessatti si gargaaru. Yeroo af-gaaffii, waa’ee ofii keetii, maatii keetii fi rakkoolee si mudachuu danda’anii fi sodaa gara biyya keetii deebi’uuf qabdu ilaalchisee gaaffiiwwan hedduu si gaafatamu;
• Waa’ee miseensota maatii kee si waliin jiran UNHCR beeksisi. Namoota dhuunfaa umuriin isaanii waggaa 12 ol ta’e hundi dhuunfaan af-gaaffiin ni taasifama;
• Sanadoota siif jiran hunda fi miseensota maatii si waliin jiran kamiyyuu, kan akka sanadoota imala, waraqaa eenyummaa, galmee hojii, fi sanadoota biroo kanneen gaaffii haala baqattummaa kee deeggaruuf gargaaran fidaa.
• Sanada sobaa ykn sobaa kennuudhaan adeemsa dhimma keessanii irratti dhiibbaa hamaa geessisuu fi murtii hamaa fiduu waan danda’uuf sanada eenyummaa dhugaa qofa dhiyeessuun barbaachisaa dha.
• Yeroo gaaffii fi deebii Murteessuu Haala Baqattootaa hojjetaa UNHCR waliin tumsuu fi yeroo hunda odeeffannoo dhugaa fi guutuu ta’e kennuun barbaachisaa dha. Herrega dhugaa fi sirrii ta’e kennuu dhabuun adeemsa dhimma keessanii irratti dhiibbaa hamaa kan geessisuu fi murtoo hamaa isiniif geessuu danda’a.
• Yoo gaaffii fi deebii fagoo irraa walii galtan bilbila ismaartii kaameraa fuulduraa hojjetuu fi interneetii tasgabbaa’aa qabu qabaadhaa kutaa keessa kophaa ta’aa. Bakka nageenya qabuu fi iccitii ta’e keessa akka jirtu mirkaneessuu dhabuun, af-gaaffii irra deebiin akka beellamamu si taasisa.

Yeroo adeemsa RSD, mirga qabda:

• Afaan ittiin wal qunnamsiisuu dandeessaniin af-gaaffii taasifadhaa;
• Abukaatoo ykn bakka bu’aa seeraa, kan hojimaata UNHCR’n hundeeffameen akkasitti ulaagaa guutee, yeroo adeemsa RSD keessanitti bakka bu’uuf.

Akkasumas hubadhaa::

• Tokkoon tokkoon iyyataa piroofaayilii, seenaa, fi sababa biyya isaa baqateef adda addaa qaba; kanarraa ka’uun, tokkoon tokkoon dhimmaa dhuunfaan, akkaataa seeraa fi hojimaata UNHCRtiin ni madaalama.
• Kunis UNHCRf herrega sobaa kennuu waan ta’eef adeemsa dhimma keessanii irratti dhiibbaa hamaa waan qabuuf murtii hamaa fiduu waan danda’uuf oduu baqattoota gidduutti baqattoota gidduutti baqattoota biratti faca’uuf xiyyeeffannoo hin kenninaa.
• Itti yaadanii UNHCR waa’ee dhugaa dhimma keetii ykn eenyummaa kee dogoggorsuun hanna. Kun adeemsa dhimma keessanii irratti dhiibbaa hamaa akka fiduu fi murtoo hamaa fiduu akka danda’u hubadhaa. UNHCR haala akkasii keessatti tarkaanfii barbaachisaa ta’e fudhachuuf mirga qaba.
• Ibsi fi sanadoonni keessan iccitii ta’anii kan qabaman yoo ta’u, hayyama keessan malee UNHCRn qaama sadaffaa biroof hin qoodamu. Hubadhaa haala kamiinuu UNHCR odeeffannoo keessan mootummaa biyya dhaloota keessaniif hin qoodu.
• Sanada kamiyyuu yoo dubbifame, hubatame, fi siin mirkanaa’e malee hin mallatteessiin.
• Masrii keessa osoo jirtuu akkuma alagaa kamiiyyuu seera, duudhaa fi duudhaa hawaasa si keessummeessu kabajuun si irraa eegama.
• Hojjettoota UNHCR afaanii fi qaamaan doorsisuun seera biyyaalessaa kan cabsudha. UNHCR nama doorsisa akkasii godhu kamiyyuu poolisiitti kan gabaasu yoo ta’u namni kun akkaataa seera biyyaatti seeratti dhiyaachuu ni danda’a.

• Kaardii galmee koolu galtootaa UNHCR keessan;
• Sanadoota himannaa baqattummaa keessan deeggaruuf barbaachisoo ta’an kamiyyuu;
• Sanada eenyummaa kee fi miseensota maatii keetii isa jalqabaa fi dhugaa (kan akka paaspoortii, waraqaa eenyummaa, kitaaba xiqqaa waraanaa, waraqaa ragaa gaa’ilaa, ragaa dhalootaa akkasumas ragaa barnootaa kamiyyuu ykn gabaasa yaalaa yoo jiraate fi kkf);
• Ragaa kanaan dura Waajjiraalee UNHCR birootti galmaa’uu isaanii.

Yeroo af-gaaffii murtii haala baqattummaa keessanitti bakka bu’aa/gorsaa seeraa isin gargaaru qabaachuuf mirga qabdu. Masrii keessatti, Tajaajilli Baqattootaa Saint Andrews’ (StARS) koolu galtootaa fi baqattoota Masrii keessa jiraniif odeeffannoo, gorsa, rifaralaa, bakka bu’ummaa, fi abukaatummaa bilisaan kenna.

UNHCR Masriin walxaxiinsa dhimmootaa irratti hundaa’uun hojimaata adda addaa qabdi. Dhimmoonni tokko tokko af-gaaffii tokko keessatti af-gaaffii galmee fi haala baqattootaa (RSD) waliin taasifamu, kunis hojimaata Galmee Walitti Makame/RSD jedhama; dhimmoonni tokko tokko galmee adda addaa fi af-gaaffii RSD qabu; akkasumas dhimmoonni tokko tokko Waajjirri hojimaata RSD xumuruuf odeeffannoo gahaa qabaachuu isaa mirkaneessuuf af-gaaffii RSD tokkoo ol qabu.

Ibsa madaalawaa malee beellama RSD irratti yoo hin argamne dhimmi keessan cufamuu akka danda’u isin beeksifna. Yoo beellama si jalaa bade, sababa waajjira sanatti dhiyaachuu hin dandeenye ibsuun daftee haaraa gaafachuun itti gaafatamummaa kee ti. Beellamni haaraan kan kennamu maaliif akka hin argamne ibsa madaalawaa yoo kennitan qofa akka ta’e hubadhaa.

Namoonni galmee keessatti galmaa’an hundi gaaffii fi deebii haala baqattummaa murteessuuf yoo isin beeksifne malee argamuun barbaachisaadha. Namoonni dhuunfaa dhimmicha keessaa umuriin isaanii waggaa 12 ol ta’e hundi UNHCR keessatti af-gaaffii addaa ni darbu.

Akkasumas UNHCR odeeffannoo nuuf qoodamu iccitii fi miira namaa kakaasu akka kabaju hubadhaa. Odeeffannoon hundi iccitii olaanaadhaan ilaalama. Odeeffannoo tokko tokko miseensa maatii tokkoof qooduun yoo nu barbaachise, yeroo hunda dursa hayyamni kee ni barbaadama. UNHCR hayyama keessan osoo hin argatin gonkumaa hin socho’u.

Beeksisni bu’aan RSD xumuramuu isaa ergaa gabaabaatiin ykn bilbilaan beellama bakka, guyyaa fi sa’aatii ifatti agarsiisu kennuudhaan ergama. Murtee fudhachuuf, yeroo UNHCRtti dhiyaattan waraqaa galmee koolu galtoota UNHCR fi sanada eenyummaa keessan (paaspoortii ykn bifa adda baasuu biroo) hojjettoota simannaa UNHCRf dhiyeessuun isin irraa eegama.

Yoo akka baqattuutti beekamtii argatte, atii fi hirkattoonni kee kaardii baqataa UNHCR ni kennamaaf.

Gaaffii fi deebii sadarkaa jalqabaa booda baqattummaa yoo si dhorkame, beellama beeksisa bu’aa ergaa gabaabaatiin ykn bilbilaan bakka, guyyaa fi sa’aatii ifatti agarsiisuun siif kennama. Murtee fudhachuuf, yeroo UNHCRtti dhiyaattan waraqaa galmee koolu galtoota UNHCR fi sanada eenyummaa keessan (paaspoortii ykn bifa adda baasuu biroo) hojjettoota simannaa UNHCRf dhiyeessuun isin irraa eegama.

Guyyaa muudama keessanitti, xalayaan murtii negaatiivii kan isiniif dhiyaatu yoo ta’u, kunis sababoota iyyanni koolu galtummaa akka dhorkamuuf sababa ta’an irratti ibsa of keessaa qaba. Murtii negaatiivii ta’een yoo isin beeksiftan guyyoota 30 keessatti gaaffii ol’iyyannoo dhiyeessuuf mirga qabdu. Xalayaan beeksisaa eessatti fi akkamitti gaaffii ol’iyyannoo dhiyeessu akka dandeessan ifatti ibsa. Murtii sadarkaa jalqabaa iyyata koolugaltummaa kee dhorku irratti ol’iyyannoo dhiyeessu yoo hin barbaanne, kana booda akka nama UNHCR yaaddessutti hin ilaalamtu.

Yoo sadarkaa baqattummaaf didamte, garuu warri kee, mucaan kee ykn obboleessi kee akka baqattuutti fudhatama argate, haalawwan tokko tokko keessatti UNHCRn baqattummaa argachuuf ulaagaa guutuu dandeessa. Yoo sababa tokkoon kun siif hin taane, sana booda UNHCR sababa murtii kana duuba jiru siif ibsa ture. Ammas waa’ee kanaa yaaddoo yoo qabaattan ykn iyyata keessan keessatti dogongorri uumameera jettanii yoo amantan, maaloo UNHCR beeksisaa.

Murtoon RSD kee erga qophaa’ee booda, guyyaa/beellama bu’aa kee agarsiisuuf ergaa gabaabaa ykn bilbila siif ergama. Murtee keessan karaa Iyyannoo Mallattoo fageenya irraa ni beeksifama ykn beeksisa Waajjira keessaa siif beellama. Tokkoon tokkoon nama dhuunfaa mala, bakka fi guyyaa beeksisa isaanii bilbilaan/SMS dhaan ni beeksifama.

Gidduu kana, akkasumas marsariitii kana karaa kutaa haala RSD https://rsd.unhcregypt.org/RefugeeResult.aspx ilaaluu dandeessu, kunis guyyaa beeksisa bu’aa/beellama keessanii kan calaqqisu, erga argamee booda. Murtiin iyyata koolu galtummaa kee irratti kennamu beekamtii kennuu ykn diduu ta’uu danda’a.

Sunis bal’ina dhimma kee irratti hundaa’a. Tokkoon tokkoon dhimmaa dhuunfaan ilaalama. Sababa baay’inni iyyannoowwan nuti argannu baay’ee waan ta’eef, bu’aa kee argachuuf yeroo muraasa eeguu ykn illee dhimma kee xumuruu kee dura gaaffii dabalataa si gaafachuuf gaaffii fi deebii biraaf waamamuu si barbaachisuu danda’a. Kutaan RSD murtii RSD booda murtii RSD dafee xumuruuf waan danda’u hunda yaala, garuu sababa baay’ina dhimmootaatiin yeroo hunda sarara yeroo kana irratti cichuun hin danda’amu. Hubannoo fi obsa keessan ni dinqisiifanna.

Lakkoofsa bilbilaa, iimeelii ykn odeeffannoo quunnamtii biroo UNHCR irratti odeeffannoo haaraa kennuu keessan barbaachisaa dha. Gaaffii fi deebii biraaf ykn hordoffii biraa kamiifuu seenuuf yoo isin qunnamuu barbaanne ibsa kana ni fayyadamna.

Unka gaaffii ol’iyyannoo kutaa Unkaalee fi Barruulee marsariitii kanaa https://rsd.unhcregypt.org/FormsAndLeaflets.aspx irraa buufachuu dandeessu. Unka gaaffii ol’iyyannoo keessan keessatti, kanneen armaan gadii dabaluu qabdu:

1. Maqaa fi lakkoofsa dhimma keessanii
2. Sababoota murtoon negaatiivii sadarkaa jalqabaa dogoggora jettee yaaddu
3. Odeeffannoo quunnamtii keessan kan haaromfame

Sana booda unka iyyannoo sirnaan guutame keessan yookaan imeeliidhaan Appeal/Reopening [email protected] yookaan Gamoo RSD daandii 44A, dhiyeenya 2ffaa, Aanaa 8ffaa, Magaalaa Onkoloolessa 6tti argamutti dhiyaachuudhaan dhiyeessuu dandeessu.

Adeemsi ol’iyyannoo UNHCR diduu sadarkaa jalqabaa akka ilaalu fi murtiin kenname sirrii ta’uu isaa akka mirkaneessu kan hayyamudha. Adeemsa ol’iyyannoo keessatti, hojjettoota eegumsa UNHCR kanneen murtii sadarkaa jalqabaa jalqabaa keessatti hirmaatan irraa adda ta’an gaaffii ol’iyyannoo hunda ilaalu. Gaaffiin ol’iyyannoo hundi gara af-gaaffii ol’iyyannootti kan hin geessu yoo ta’u, dhimmoota tokko tokko keessatti murtoon af-gaaffii ol’iyyannoo malee kennamuu danda’a. Kanaafidha iyyata ol’iyyannoo kee keessatti sababoota murtiin sadarkaa jalqabaa dogoggora jettee itti amantu hunda dhiyeessuun kee barbaachisaa ta’e.

Yoo af-gaaffiin ol’iyyannoo barbaachise, guyyaa af-gaaffiin ol’iyyannoo keessanii karaa ergaa gabaabaatiin isin beeksifna, akkasumas beellamni kutaa haala RSD marsariitii kanaa https://rsd.unhcregypt.org/RefugeeResult.aspx keessattis ni argama.

Murtiin sadarkaa jalqabaa yoo kufe, baqattummaa siif kennama; murtiin sadarkaa jalqabaa yoo mirkanaa’e, seera idil-addunyaatiin baqataa ta’uuf ulaagaa akka hin qabne waan argamtuuf galmeen kee ni cufama.