Wat is de vaststellingsprocedure staatloosheid?
Op 1 oktober 2023 is in Nederland de Wet vaststellingsprocedure staatloosheid in werking gegaan. Met het wetsvoorstel komt er een nieuwe procedure om staatloosheid vast te stellen, waardoor meer personen hun staatloosheid kunnen aantonen. Het gaat daarbij vooral om personen die wel rechtmatig verblijf hebben maar slecht of niet gedocumenteerd zijn en daarom nu niet als staatloos in de Basisregistratie Personen (BRP) kunnen worden geregistreerd.
Met de nieuwe vaststellingsprocedure zal een bepaalde categorie rechtmatig verblijvende vreemdelingen die nu met “nationaliteit onbekend” is opgenomen in de vreemdelingenadministratie of in de Basisregistratie Personen, in die registraties voortaan als “staatloos” worden opgenomen.
Ook personen die geen rechtmatig verblijf hebben kunnen onder de nieuwe procedure een verzoek tot vaststelling van staatloosheid doen. Voor deze personen geldt dat het indienen van een verzoek tot vaststelling van staatloosheid door de rechter geen aanspraak geeft op basis van de Vreemdelingenwet 2000.
De vaststellingsprocedure is voor iedereen die door geen enkel land als onderdaan wordt erkend, die een onmiddellijk belang heeft en in Nederland woonachtig is.
Wat heb je aan een vaststelling van staatloosheid?
Ben je als “nationaliteit onbekend” geregistreerd in de Basisregistratie Personen (BRP)? Een registratie van “staatloos” in de BRP maakt een aantal zaken mogelijk:
- Het aanvragen van een reisdocument;
- De regels om Nederlander te worden zijn soepeler. In plaats van na vijf jaar, kan je in het geval van staatloosheid na drie jaar legaal verblijf de Nederlandse nationaliteit aanvragen, tegen lagere kosten. Zie ook de website van Rijksoverheid.
Waar dien je een aanvraag in?
Een aanvraag voor vaststelling van staatloosheid dien je in bij de rechtbank Den Haag. De rechtbank stuurt jouw inhoudelijk aanvraag door naar de IND, die op basis van alle aangeleverde informatie een advies zal uitbrengen. De rechtbank neemt uiteindelijk via een civiele procedure een besluit over de aanvraag en zal een uitspraak doen over je staatloosheid. Met die uitspraak staat je status vast. Het is niet mogelijk om tegen deze uitspraak in hoger beroep te gaan.
Er blijft een beperkte mogelijkheid voor gemeenten om staatloosheid te erkennen, wanneer sprake is van ‘evidente staatloosheid’. Voorbeelden hiervan lees je in het Besluit evidente staatloosheid.
Waar moet je op letten voordat je een aanvraag indient?
Probeer de aanvraag zo volledig mogelijk in te dienen. Stuur alle mogelijke (nationaliteits)documenten die je ooit hebt gehad, en/of al het bewijs van pogingen om die te verkrijgen mee met de aanvraag.
Denk bij documenten aan:
- (Kopie van) oud paspoort
- Andere officiële documenten
- Schoolpas, vaccinatiekaart, of andere indicatieve documenten
Denk bij bewijs van pogingen aan:
- Contact met een ambassade, ook bij uitblijven van reactie
- Contact met autoriteiten, ook bij uitblijven van reactie
- Contact met organisaties, ook bij uitblijven van reactie
Voor een uitgebreid overzicht van mogelijke bewijstukken die je kan meesturen klik hier.
Wie kan je helpen?
ASKV: Het Amsterdams Solidariteits Komitee Vluchtelingen (landelijk, standplaats Amsterdam)
ASKV ondersteunt ongedocumenteerde vluchtelingen in Nederland, en biedt juridische en maatschappelijke ondersteuning.
INLIA: Internationaal Netwerk van Lokale Initiatieven met Asielzoekers (landelijk, standplaats Groningen)
INLIA is een netwerkorganisatie van en voor geloofsgemeenschappen die asielzoekers en vluchtelingen in nood helpen.
VidK: Vluchtelingen in de Knel (landelijk, standplaats Eindhoven)
Vluchtelingen in de Knel ondersteunt afgewezen vluchtelingen bij het voorbereiden op en realiseren van een toekomstperspectief en bemiddelt bij toegang tot basisrechten voor ongedocumenteerden.