Informacje ogólne i zasady
Nauka w szkołach średnich w Polsce, które zapewniają wykształcenie średnie, tj. w liceach i technikach, trwa od 3 do 5 lat. Edukacja jest obowiązkowa do 18 roku życia.
Rodzaje placówek
- 4-letnie liceum ogólnokształcące przygotowuje do egzaminu maturalnego, po którym można kontynuować naukę na uczelni wyższej. Z reguły szkoły średnie oferują specjalistyczne klasy, w których można ukończyć podstawowy program nauczania z wszystkich przedmiotów obowiązkowych i rozszerzony z kilku wybranych przedmiotów wiodących.
- 5-letnie technikum – szkoły techniczne przygotowują do egzaminu maturalnego i zawodowego (w oparciu o dodatkowe przedmioty kierunkowe).
- 3-letnia branżowa szkoła I stopnia – szkoła zawodowa daje możliwość szybkiego zdobycia konkretnego zawodu, np. kucharza, fryzjera, mechanika samochodowego, elektryka, krawca lub innego. Po ukończeniu 3-letniej szkoły zawodowej I stopnia i zdaniu egzaminu zawodowego, można rozpocząć karierę zawodową.
- 2-letnia branżowa szkoła II stopnia (drugi poziom) – po ukończeniu szkoły branżowej I stopnia można podjąć naukę w szkole branżowej II stopnia, która po ukończeniu umożliwia przystąpienie do egzaminu maturalnego i kontynuowanie nauki na studiach wyższych.
Opłaty
Publiczne szkoły średnie są bezpłatne. W kształceniu zawodowym praktyczna nauka zawodu u pracodawcy oznacza, że uczeń otrzymuje wynagrodzenie za wykonywane zadania.
Obowiązek
Edukacja w Polsce jest obowiązkowa i trwa do ukończenia szkoły podstawowej, ale nie dłużej niż do ukończenia 18 roku życia.
Proces rekrutacyjny
Główny proces rekrutacji do szkół średnich na następny rok szkolny rozpoczyna się w maju każdego roku (możliwe jest zapisanie się do szkoły w dowolnym momencie w ciągu roku, ale wówczas odbywa się to wyłącznie w przypadku wolnych miejsc w szkole).
Proces rekrutacji do klasy I szkoły średniej może różnić się w zależności od gminy. W niektórych miastach rekrutacja odbywa się cyfrowo, a kandydat musi zarejestrować się i postępować zgodnie z procedurami online. Przed wypełnieniem wniosku należy zapoznać się z zasadami, kryteriami i harmonogramem rekrutacji. Kryteria rekrutacji zależą od liczby uzyskanych punktów.
Ukończenie szkoły
Na zakończenie szkoły średniej absolwent otrzymuje świadectwo ukończenia szkoły.
Pod koniec ostatniego roku nauki w liceum lub technikum (4 klasa liceum lub 5 klasa technikum), jeśli uczeń ukończył ostatnią klasę szkoły średniej, może przystąpić do egzaminu maturalnego:
Egzamin maturalny jest przeprowadzany w oparciu o wymagania określone w podstawie programowej kształcenia ogólnego dla liceum ogólnokształcącego i odbywa się w okresie od maja do września, w terminie głównym, dodatkowym i poprawkowym.
Wyniki egzaminu maturalnego są podstawowym kryterium przyjęcia na różne kierunki studiów wyższych.
Egzamin maturalny składa się z dwóch części: obowiązkowej i dodatkowej.
W części obowiązkowej absolwent zdaje egzamin z przedmiotów:
- Język polski (część pisemna i ustna);
- język obcy nowożytny (część pisemna i ustna);
- matematyka (część pisemna);
- język mniejszości narodowej – dla absolwentów szkół lub oddziałów z nauczaniem języka mniejszości narodowej (część pisemna i ustna).
Część pisemna egzaminu maturalnego odbywa się na poziomie podstawowym. W przypadku egzaminu maturalnego w części ustnej poziom egzaminu nie jest określony. Dla przedmiotów zdawanych w części obowiązkowej ustalany jest próg zaliczenia (30%). Absolwenci zobowiązani są do przystąpienia do egzaminu maturalnego z co najmniej jednego przedmiotu dodatkowego na poziomie rozszerzonym, z określonym progiem zaliczenia (30%).
Każdy absolwent ma prawo przystąpić do egzaminu maturalnego z nie więcej niż 5 następujących przedmiotów dodatkowych:
- w części ustnej z: języka mniejszości etnicznej, języka mniejszości narodowej, języka obcego nowożytnego, języka regionalnego;
- w części pisemnej z: biologii, chemii, filozofii, fizyki, geografii, historii, historii muzyki, historii sztuki, informatyki, języka łacińskiego i kultury antycznej, języka mniejszości etnicznej, języka mniejszości narodowej, języka obcego nowożytnego, języka polskiego, języka regionalnego, matematyki, wiedzy o społeczeństwie.
Egzamin maturalny z przedmiotów dodatkowych przeprowadzany jest na poziomie rozszerzonym lub – w przypadku języków obcych nowożytnych – na poziomie rozszerzonym lub dwujęzycznym.
Egzamin z nowożytnego języka obcego jest przeprowadzany w języku angielskim, francuskim, hiszpańskim, niemieckim, rosyjskim i włoskim.
Dla absolwentów: szkół zawodowych, techników, szkół policealnych przeprowadzany jest egzamin potwierdzający kwalifikacje w zawodzie:
- Egzamin potwierdzający kwalifikacje w zawodzie jest formą oceny poziomu opanowania przez zdającego wiadomości i umiejętności z zakresu jednej kwalifikacji wyodrębnionej w zawodzie, ustalonych w podstawie programowej kształcenia w zawodzie szkolnictwa branżowego.
- Egzamin zawodowy jest przeprowadzany na podstawie wymagań określonych w podstawie programowej kształcenia w zawodzie szkolnictwa branżowego.
- Egzamin składa się z dwóch części: części pisemnej – 40 zadań zamkniętych, trwającej 60 minut; części praktycznej – trwającej od 120 do 240 minut, w zależności od kwalifikacji.