Szczegółowe dodatkowe informacje na temat możliwości edukacyjnych dla ukraińskich dzieci
Przyjmowanie uczniów przyjeżdżających z zagranicy do szkół w Polsce odbywa się na bieżąco, w trakcie roku szkolnego. Zgodnie z przepisami uczeń przyjeżdżający z zagranicy jest kwalifikowany do odpowiedniej klasy lub na odpowiedni semestr i przyjmowany do:
- publicznej szkoły podstawowej, której ustalono obwód, właściwej ze względu na miejsce zamieszkania ucznia – z urzędu (czyli: szkoła nie może odmówić przyjęcia) i na podstawie dokumentów; jeżeli nie ma możliwości przyjęcia dziecka do obwodowej szkoły podstawowej, organ prowadzący szkołę powinien wskazać inną szkołę, która przyjmie dziecko.
- publicznej szkoły podstawowej innej niż związana z miejscem zamieszkania ucznia – na podstawie dokumentów, jeżeli szkoła dysponuje wolnymi miejscami.
- publicznej szkoły średniej – na podstawie dokumentów, jeśli szkoła dysponuje wolnymi miejscami.
Ustalenie klasy (roku nauki) odbywa się na podstawie dokumentów wydanych przez szkołę za granicą, a w przypadku braku takich dokumentów, oświadczenia rodziców o łącznej liczbie lat nauki za granicą. Przykładowo: jeśli dziecko w danym roku szkolnym uczyło się w IX klasie w szkole na Ukrainie, to po przyjeździe do Polski również powinno zostać przyjęte na 9. rok nauki, czyli do pierwszej klasy szkoły średniej.
Dziecko może zostać zapisane do szkoły przez rodzica, opiekuna lub inną osobę sprawującą nad nim opiekę.
Jak zapisać dziecko do szkoły
- Należy zebrać dokumenty dotyczące wcześniejszej edukacji dziecka (świadectwa, dyplomy itp.). Jeśli ich Państwo nie posiadają, należy napisać oświadczenie o łącznej liczbie lat ukończonej edukacji ze wskazaniem placówki, do której uczęszczało dziecko.
- Nie ma potrzeby tłumaczenia dokumentów na język polski.
- Należy skontaktować się z wybraną polską szkołą i złożyć wniosek o przyjęcie do szkoły. Podanie o przyjęcie dziecka do szkoły można napisać odręcznie lub na formularzu dostępnym na stronie internetowej wybranej szkoły.
- Decyzję o przyjęciu podejmuje dyrektor szkoły.
- Szkoła podstawowa w obwodzie, w którym mieszka dziecko, jest zobowiązana do przyjęcia go, chyba że w szkole nie ma wolnych miejsc.
- Jeśli w wybranej przez Państwa szkole nie ma wolnych miejsc w danej klasie, należy skontaktować się z gminą, w której Państwo mieszkacie i poprosić o wskazanie szkoły, w której Państwa dziecko będzie mogło się uczyć.
- Aby uzyskać informacje na temat dostępności miejsc w szkołach podstawowych lub średnich, należy skontaktować się z urzędem miasta lub gminy. Lista wszystkich szkół podstawowych i średnich jest dostępna w Rejestrze Szkół i Placówek Oświatowych.
- Brak znajomości języka polskiego przez dziecko nie jest przeszkodą w przyjęciu do szkoły.
- Uczeń z Ukrainy, który nie zna języka polskiego w stopniu wystarczającym, ma prawo do dodatkowych zajęć z języka polskiego w wymiarze nie mniejszym, niż 6 godzin tygodniowo; zajęcia te organizuje szkoła.
- Szkoła może również utworzyć tzw. klasy przygotowawcze. Uczniowie w klasach przygotowawczych mają co najmniej 6 godzin tygodniowo języka polskiego, pozostałe godziny mogą być dowolnie rozdysponowane przez dyrektora szkoły na realizację zajęć wspierających adaptację uczniów i przygotowujących ich do dalszej edukacji w zwykłych klasach.
- Studenci zagraniczni mogą korzystać z zajęć wyrównawczych z przedmiotów akademickich.
- Uczniowie i ich rodzice mogą liczyć na pomoc psychologiczną i pedagogiczną w związku z doświadczeniem migracji, świadczoną m.in. przez psychologów, pedagogów i terapeutów pedagogicznych.
Wybór kształcenia w systemie polskim lub ukraińskim
Ukraińskie Ministerstwo Edukacji radzi: nauka za granicą daje dziecku wiele możliwości. Wśród nich są socjalizacja w nowej społeczności i komunikacja z rówieśnikami, nauka nowego środowiska i języka, w razie potrzeby wsparcie psychologiczne dziecka, możliwość nauki w innym systemie edukacji.
Powrót na Ukrainę po uczęszczaniu do szkoły w innym kraju:
Ukraińskie Ministerstwo Edukacji i Nauki ma kilka umów dwustronnych z kluczowymi krajami przyjmującymi uchodźców w sprawie wzajemnego uznawania ocen, świadectw i dyplomów. Ukraina jest również częścią międzynarodowej sieci ENIC-NARIC, mającej na celu uznawanie umiejętności i kompetencji. Bardzo ważne jest, aby rodzice prowadzili dokumentację wcześniejszej nauki swoich dzieci na Ukrainie (por. arkusze ocen, oceny, stopnie, dyplomy, certyfikaty). W większości przypadków są one brane pod uwagę, gdy dziecko jest oceniane i umieszczane w szkole w kraju przyjmującym. Dzieci i młodzież, które są uchodźcami, a które uczyły się za granicą, mogą również uzyskać potwierdzenie swojej wiedzy po powrocie w ukraińskim systemie edukacji. Ukraińskie Ministerstwo Edukacji i Nauki wydało wytyczne metodologiczne w sprawie uznawania wykształcenia, wyjaśniając, w jaki sposób dzieci powracające z zagranicy mogą starać się o uznanie przebiegu nauki w szkole średniej za granicą przez ukraińskie szkoły.
Istnieją dwie opcje dostępne dla ukraińskich rodzin, jeśli chodzi o edukację szkolną w Polsce, lub ich hybrydowe połączenie:
I) Kontynuacja nauki w systemie ukraińskim z wykorzystaniem metod i technik kształcenia na odległość
Strona internetowa ukraińskiego Ministerstwa Edukacji i Nauki zawiera informacje na temat możliwości zdalnego kontynuowania nauki w ukraińskim systemie edukacji online. Ministerstwo Edukacji i Nauki Ukrainy zaleca, by uczniowie dołączyli do szkoły, w której uczyli się na Ukrainie, jeśli szkoła organizuje kształcenie na odległość. Rodzice mogą również ubiegać się o zapisanie ucznia do Międzynarodowej Ukraińskiej Szkoły lub do ośrodków edukacyjnych, które świadczą usługi edukacyjne dla ukraińskich dzieci zgodnie ze standardami Ministerstwa Edukacji i Nauki Ukrainy, współpracują z Międzynarodową Szkołą Ukraińską lub inną ukraińską szkołą, jeśli w tych szkołach organizowane jest kształcenie na odległość. Cyfrowe wersje podręczników dla wszystkich klas (1-11) i innych materiałów dydaktycznych, w tym słowników (w tym ukraińsko-polskich), są dostępne na stronie internetowej Ministerstwa Edukacji i Nauki Ukrainy oraz Instytutu Modernizacji Treści Edukacyjnych.
W przypadku kontynuowania przez dziecko nauki wyłącznie w ukraińskiej szkole online lub w formie kształcenia na odległość, rodzic lub osoba sprawująca opiekę nad dzieckiem bądź uczniem składa oświadczenie do polskiej gminy właściwej ze względu na miejsce zamieszkania dziecka lub ucznia, że dziecko lub uczeń kontynuuje naukę w ukraińskim systemie oświaty. Wówczas nie podlegają oni obowiązkowi szkolnemu w Polsce. Oświadczenie to służy jako informacja o statusie edukacyjnym ukraińskich dzieci w gminie. Jeśli rodzic lub opiekun nie złoży takiego oświadczenia, dziecko lub uczeń będzie zobowiązany do zapisania się do polskiej szkoły lub przedszkola i spełniania obowiązku szkolnego i obowiązku nauki, zgodnie z przepisami polskiego prawa oświatowego.
II) Zgłoszenie do szkoły funkcjonującej w polskim systemie oświaty:
Dzieci i uczniowie będący obywatelami Ukrainy, których rodzice nie zdecydują się na kontynuowanie przez nich nauki w systemie ukraińskim, są objęci przepisami o obowiązkowym rocznym przygotowaniu przedszkolnym i obowiązku szkolnym, zgodnie z przepisami polskiego prawa oświatowego. Jeżeli rodzic lub opiekun dziecka lub ucznia złoży w gminie właściwej ze względu na miejsce zamieszkania dziecka lub ucznia oświadczenie, że dziecko lub uczeń będzie kontynuować naukę w ukraińskim systemie oświaty, dziecko lub uczeń nie musi uczęszczać do polskiego przedszkola lub szkoły. Jeśli rodzic lub opiekun nie złoży takiego oświadczenia lub je wycofa, dziecko musi zostać przyjęte do polskiej szkoły, wypełniając tym samym odpowiednie obowiązki edukacyjne wynikające z polskiego systemu prawnego.
Przepisy polskiego prawa oświatowego nie zabraniają przyjmowania do polskiej szkoły lub przedszkola dzieci i uczniów będących obywatelami Ukrainy, którzy pobierali naukę w przedszkolu lub szkole działającej w ramach ukraińskiego systemu oświaty. W przypadku podjęcia przez rodzica lub opiekuna ucznia będącego obywatelem Ukrainy decyzji o realizacji obowiązku szkolnego lub obowiązku nauki w polskiej szkole, oświadczenie o kontynuowaniu nauki przez dziecko lub ucznia w ukraińskim systemie oświaty, złożone w urzędzie gminy, powinno zostać przez niego wycofane.
III) Nauka hybrydowa
Dzieci i uczniowie z Ukrainy, którzy pobierają naukę w szkołach w ramach ukraińskiego systemu oświaty w trybie edukacji online, mogą jednocześnie być uczniami polskich szkół, jeśli tak zdecydują.
Zapisanie się do szkoły w kraju przyjmującym nie wyklucza dzieci będących uchodźcami z Ukrainy z możliwości kontynuowania edukacji online zgodnie z ukraińskim programem nauczania. Ukraińskie Ministerstwo Edukacji i Nauki zezwala dzieciom na równoległe korzystanie z lekcji online w ramach kształcenia na odległość, praktyk, edukacji domowej lub indywidualnej ścieżki edukacyjnej. Egzaminy i oceny są organizowane online dla niektórych klas.
Rodzice powinni ocenić jakość i ciągłość tych opcji edukacyjnych zanim wezmą je pod uwagę. W przypadku edukacji online ważne jest, aby dzieci miały przestrzeń, w której mogą uczyć się online (oddzielny pokój w domu lub przestrzeń w miejscowej szkole, z której mogą korzystać po normalnych godzinach nauczania w szkole). Muszą również mieć dostęp do odpowiedniego Wi-Fi i urządzeń elektronicznych, które umożliwią im naukę online.
Rodzice powinni również wziąć pod uwagę obciążenie pracą dzieci, jeśli uczą się one w kraju przyjmującym i jednocześnie uczestniczą w kształceniu według ukraińskiego programu nauczania. Nauka według części ukraińskiego programu nauczania w zakresie przedmiotów, które nie są nauczane w kraju przyjmującym, takich jak język ukraiński, historia i kultura, jest bardzo przydatna do utrzymania językowych i kulturowych powiązań z krajem pochodzenia. Przedmioty, które są nauczane zarówno w kraju przyjmującym, jak i w ramach ukraińskiego systemu edukacji, takie jak matematyka i nauki ścisłe, zaleca się realizować tylko w szkole kraju przyjmującego, do której zapisane jest dziecko.
Gdy rozważane są uzupełniające formy edukacji oprócz edukacji w ramach krajowego systemu szkolnictwa, rodzice powinni upewnić się, że każda nauka, która ma miejsce, jest uznawana i nagradzana oficjalnymi ocenami lub świadectwami, aby nie tracić możliwości uzyskania oficjalnego potwierdzenia czasu poświęconego na naukę.
Zajęcia przygotowawcze dla uczniów będących obywatelami Ukrainy
Dziecko może zostać zapisane do zwykłej klasy z polskimi rówieśnikami lub do klasy przygotowawczej, do której uczęszczają dzieci z zagranicy. Zajęcia przygotowawcze to dobry wybór dla uczniów, którzy:
- nie znają języka polskiego lub znają go na poziomie niewystarczającym do korzystania z nauki;
- mają trudności komunikacyjne lub adaptacyjne związane z różnicami kulturowymi lub zmianą środowiska edukacyjnego.
Decyzję o utworzeniu klas przygotowawczych w danej szkole podejmuje dyrektor szkoły w porozumieniu z organem prowadzącym.
Specjalna ustawa o pomocy dla obywateli Ukrainy
Ustawa zawiera rozwiązania dotyczące systemu edukacji:
- możliwość tworzenia innych miejsc prowadzenia działalności dydaktycznej, wychowawczej i opiekuńczej organizacyjnie podporządkowanych nie tylko szkołom, ale i przedszkolom;
- możliwość przydzielenia nauczycielowi (za jego zgodą) przez dyrektora szkoły nadgodzin w wymiarze przekraczającym 1/2 tygodniowego obowiązkowego wymiaru zajęć;
- wspieranie zatrudniania obywateli Ukrainy znających język polski w mowie i piśmie w zakresie umożliwiającym pomoc uczniowi nieznającemu języka polskiego;
- zwolnienie osób z Ukrainy poszkodowanych w wyniku działań wojennych z opłat za złożenie wniosku do Kuratora Oświaty o uznanie poziomu wykształcenia w Polsce i ich prawo do kontynuowania nauki na uczelni wyższej.
- Dyrektor szkoły może wydalić ucznia pochodzącego z Ukrainy, gdy
– dziecko lub uczeń/student nie zamieszkuje już na obszarze, na którym znajduje się żłobek, inna placówka wychowania przedszkolnego, szkoła lub placówka oświatowa,
– dziecko lub uczeń zaprzestał uczęszczania na zajęcia w żłobku, przedszkolu, innej placówce wychowania przedszkolnego, szkole lub placówce w okresie dwóch miesięcy przez co najmniej 50% dni szkolnych.