Deprem ile ile ilgili hukuki bilgiler ve başvuru yolları

Deprem sebebiyle yakınınızın ölmesi durumunda ölen kişinin eşi ve çocukları, eğer bunlar yok ise yakınları olarak yaşadığınız ve yerleşiminizin yıkıldığı yerde Cumhuriyet Başsavcılığına şikayet dilekçesi verebilir yada Cumhuriyet savcılığı zabit katibince sözlü olarak şikayetinizin kayda alınmasını talep edebilirsiniz.

• Eğer ölüm olayının gerçekleştiği yerden başka bir il/ilçeye gittiyseniz bulunduğunuz yerdeki Başsavcılığa suçun işlendiği yer Başsavcılığına gönderilmek üzere şikâyet dilekçesi verebilirsiniz.
• Ölenin mirasçısı olmayan herhangi bir kişi de Başsavcılığa dilekçe vererek suç ihbarında bulunabilir.
  • Herhangi bir şikâyet veya suç ihbarı olmadan da savcılığın re’sen soruşturma görevi bulunmaktadır. Fakat şikâyet dilekçesi vermeniz durumunda savcılığın verebileceği takipsizlik/kovuşturmaya yer olmadığı kararlarına kararının tebliğinden itibaren 15 gün içinde itirazda bulunulabilirsiniz.
  • Soruşturma aşamasında şikâyet dilekçesi vermeseniz de mahkeme aşamasında hayatını kaybeden kişinin yakını olarak davaya katılma talebinde bulunabilirsiniz ve talebinizin kabul edilmesi halinde davanın tarafı olursunuz.Davaya katılma talebinde bulunabilmeniz için ilgili mahkemeye mirasçılık belgesi sunmanız gerekmektedir.
  • Bir yakınınızı ilgilendiren bir kamu davası açılıp açılmadığını öğrenmek için ölüm olayının gerçekleştiği yerde bulunan adliyeye giderek savcılık ön bürosundan hayatını kaybeden yakınınızın kimlik bilgileri ile sorgulama yaptırabilirsiniz.
• Bu süreçte kendinizi Türkçe dilinde yeterince ifade edemeyecek durumda iseniz ilgili Cumhuriyet Savcılığından adliye bilirkişi listesinde kayıtlı bir yeminli tercümanın hazır bulundurulmasını talep edebilirsiniz.

• Depremin meydana geldiği tarihten itibaren altı ay içinde yaralanma suçunun meydana geldiği Cumhuriyet Başavcılığı’na şikâyet dilekçesi
• Eğer yaralanmanın gerçekleştiği yerden başka bir il/ilçeye gittiyseniz bulunduğunuz yerdeki Başsavcılığa suçun işlendiği yer Başsavcılığına gönderilmek üzere şikâyet dilekçesi verebilirsiniz.
• Yaralanma suçları, suçun niteliğine göre bazı durumlarda deprem sonucunda meydana gelen ölümlerden farklı olarak re’sen soruşturmaya tabi olmayabilmektedir. Altı aylık süre hak düşürücü süre olduğundan takibi önemlidir.

• Uğradığınız mala zarar verme suçu için deprem tarihinden itibaren altı ay içinde zararın meydana geldiği yer Cumhuriyet Başsavcılığı’na şikayet dilekçesi vermeniz gerekmektedir.
• Eğer malınıza zarar gelen yerden başka bir il/ilçeye gittiyseniz zararın meydana geldiği yer Cumhuriyet Savcılığı’na iletilmek üzere bulunduğunuz yerdeki Cumhuriyet Başsavcılığı’na şikâyet dilekçesi verebilirsiniz.

işlemlerinizi yerine getirebilmeniz ve mirasçısı olduğunuz kişinin taraf olduğu davalara katılabilmeniz için ‘’mirasçılık belgesi’’ almanız gerekmektedir. Mirasçılık belgesi, kimlerin ölen kişinin yasal mirasçısı olduğunu yani ölen kişinin mal ve hakları üzerinde kimlerin tasarrufta bulunabileceğini gösteren bir belgedir. Yasal mirasçılar ölen kişinin kan hısımları, evlatlık ve altsoyu ile sağ kalan eşidir.

• Bulunduğunuz yerdeki sulh hukuk mahkemesine dilekçe ile başvurarak tarafınıza mirasçılık belgesi verilmesini talep edebilirsiniz.
• Sulh hukuk mahkemesine sunduğunuz başvuru dilekçesinin yanında yabancı kimlik numaranızın yazılı olduğu kimlik belgesi, ölen yakınınızın kimlik belgesinin örneği ve ölüm belgesini ve varsa kendi ülkenizden getirdiğiniz aile/evlilik cüzdanı gibi yasal mirasçılığınızı kanıtlayan ilgili diğer delilleri de sunmanız gerekmektedir.

Doğal afet bölgelerinde avukatlar, vekaletname verme şartı aranmaksızın, sizin vereceğiniz yetki belgesi
ve avukatlık kimlik belgeleri ile mirasçılık belgesi alma işlemlerini yapabilirler.

• Depremde yakınınızı kaybetmeniz, yaralanmanız ya da taşınır veya taşınmaz mallarınıza zarar gelmesi durumunda maddi ve manevi tazminat isteme hakkınız bulunmaktadır.
• Bunun için depremde meydana gelen zarar, deprem sebebiyle yıkılan ya da zarar gören yapının kötü yapılmış,gereği gibi bakılmamış ya da ilgili kurumlarca idari aşamalarda özenle denetlenmemiş olmasından kaynaklanmalıdır.

Bu konu hakkında daha fazla detay

• Zarar gören kişilerdenseniz sözleşme ilişkiniz olmasa da: yüklenici, denetçi mimar ve mühendisler gibi kusurlu kişilere ve kusuru olmasa da yapı eseri sahibine karşı haksız fiil sebebiyle depremin olduğu yerdeki veya kendi yerleşim yerinizdeki asliye hukuk mahkemesinde tazminat davası açabilirsiniz. Bu davalarda zamanaşımı süresi, olası kastla öldürme hâlinde yirmi yıl, bilinçli taksirle öldürme hâlinde on beş yıldan az olamaz.
• Zarar gören kiracıysanız: kiracı olduğunuz evi kiraya veren kişiye karşı depremin olduğu yer sulh hukuk mahkemesinde tazminat davası açabilirsiniz. Bu davalar için zamanaşımı yapıda meydana gelen zarar satıcının ağır kusurundan (kast veya ağır ihmal) kaynaklanıyorsa yirmi yıl, ağır kusur yoksa taşınmaz yapılar için beş yıl, taşınırlar için iki yıldır.

Deprem nedeniyle uğradığınız maddi ve manevi zararların deprem öncesi alınması gereken
önlemlerin alınmaması, deprem sonrası yürütülen arama ve kurtarma faaliyetlerindeki eksiklikler
ya da deprem sonrasında sağlık, gıda, ulaşım, barınma, haberleşme gibi haklara erişimde yaşadığınız
sorunlardan kaynaklanması durumunda ortaya çıkan zararın tazmini için zararı öğrenmenizden itibaren
bir yıl içinde ve her halükârda ortaya çıkan zarar ve idare arasında bağlantının öğrenilmesinden itibaren
en geç beş yıl içinde ilgili kamu kurumu ve idareye (belediye, valilik, İç İşleri Bakanlığı veya ilgili başka bir
bakanlık gibi) başvurabilirsiniz. İlgili idarenin bu başvuruyu reddetmesi veya 30 gün içinde cevap
vermemesi halinde ret kararının tebliği veya 30 günlük cevap süresinin sona ermesinden itibaren 60 gün
içinde zararın meydana geldiği yer idare mahkemesinde tam yargı davası açarak uğradığınız maddimanevi
zararların tazminini talep edebilirsiniz.

Adli yardım mali olanakları yetersiz kişilerin dava harç ve masraflarından muaf tutulması ve kendisi için baro tarafından ücretsiz avukat görevlendirilmesidir.

• Yukarıda açıklanan davaların harç ve yargılama giderleri açısından adli yardımdan yararlanabilirsiniz. Bunun için ayrıca ve açıkça dava dilekçesinde adli yardım isteğinde bulunmanız gereklidir.
• Ayrıca bu davaların gerek açılması gerekse izlenerek sonuçlandırılması uzmanlık gerektirmektedir ve davalarınızın bir avukat tarafından takibi haklarınızın korunması açısından faydalıdır. Adli yardımdan faydalanmak için bulunduğunuz il barolarına başvurabilirsiniz.

Detaylı bilgi almak için Hukuk Kliniklerine başvurabilir ya da UNHCR Danışma Hattı’na 444 48 68 numaralı telefondan ulaşabilirsiniz.