قبل از اقدام به بازگشت به افغانستان باید تا حد امکان از منابع موثق مانند اداره اتباع و کمیساریا در مورد ایمنی وضعیت مقصد نهاییتان و نحوه رسیدن به آنجا اطلاعات کسب کنید. تا زمانی که از بازگشت بی خطر و به شیوه ایی پایدار اطمینان حاصل نکرده اید از اقدام به سفر و باطل کردن کارت آمایش/هویت خود بپرهیزید.
پیرو توصیه نامه عدم بازگشت به افغانستان کمیساریا که در تاریخ ۱۴۰۰/۰۵/۲۵ صادر شده است؛ کمیساریا در این مورد محتاط بوده و به ارائه دادن مشاوره در مورد وضعیت مقصد نهایی و مسیرهای رسیدن به آن به بازگشت کنندگان احتمالی ادامه میدهد، به خصوص به کسانی که آسیب پذیرترهستند، این مشاوره به شکل فردی انجام می پذیرد.
کمیساریا و دولت ایران به کسانی که قصد بازگشت به کشور مبدا خود را دارند ( مانند افغانستان و عراق) زمانی که این سفر در امنیت و با حفظ کرامت انجام شود کمک می‌کنند.
اگر از دارندگان کارت آمایش یا هویت هستید و می‌خواهید به کشور مبدا خود بازگردید، به شما توصیه می‌کنیم در رابطه با امنیت و نکات مهمی مانند دسترسی به اشتغال و فراهم بودن خدمات اولیه در مقصد نهایی خود، قبل از سفر اطلاعات کسب نمایید.
نظریه مشورتی مبنی برعدم بازگشت
نقطه نظرات کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان در رابطه با بازگشت به افغانستان شامل موارد ذیل می باشد:
الف) کمیساریا یک نظریه مشورتی مبنی بر عدم بازگشت برای کشورها صادر کرده است. این نظریه مشورتی بعد از وقایع مرداد ۱۴۰۰ در افغانستان منتشر شد و از کشورها می خواهد تا بازگشت اجباری اتباع افغانستان را به افغانستان به حالت تعلیق در آورند.
ب) کمیساریا این نقطه نظر خود را که کسانی که تمایلی به بازگشت به افغانستان ندارند نباید بالاجبار به افغانستان بازگشت داده شوند را به روشنی بیان کرده است. در عین حال کمیساریا به تصمیم اشخاص افغانستانی برای بازگشت به خانه احترام گذاشته و از آنها حمایت لازم را در صورتی که معیارهای خاصی رعایت شوند به عمل می آورد.
ج) کمیساریا براساس معیار های زیر بازگشت به افغانستان را تسهیل می کند:
- در صورتی که تصمیم به بازگشت، داوطلبانه و با اطلاع کافی باشد.
- در منطقه مورد نظر برای بازگشت مشکلات حمایتی قابل توجه و خاصی وجود نداشته باشد.
- کرامت افراد در هنگام بازگشت و ادغام مجدد حفظ و حمایت گردد.
- رفتارها یا تمهیدات استثماری در روند بازگشت صورت نگیرد.
- اصول حفظ وحدت خانواده و مصالح عالی کودک مورد احترام و حمایت قرار گیرد.
بازگشت داوطلبانه
- تصمیم شما مبنی بر بازگشت به افغانستان یا باقی ماندن در مکان فعلی کاملا داوطلبانه و بایستی بر مبنای تصمیم آگاهانه باشد. قبل از تصمیم گیری مبنی بر بازگشت به افغانستان شما و اعضای خانواده شما باید از این موضوع که اطلاعات کاملی در مورد شرایط مقصد مورد نظرتان در افغانستان را دارید، مطمئن گردید. این شرایط شامل امنیت/ایمنی و خدمات موجود از قبیل خدمات مربوط به سلامت، امکانات آموزشی، فرصت های اقتصادی و دیگر مواردی که برای شما و خانواده شما مهم هستند می باشد.
- شما و خانواده تان نباید به دلیل هرگونه فشاری یا به سبب اینکه به هر دلیلی مجبور به ترک مکان فعلی زندگی خود شده اید احساس اجبار به بازگشت به افغانستان کنید.
- اگر شما تصمیم خود را مبنی بر بازگشت بیان نمایید ولی پس از آن تصمیم بگیرید که این موضوع در راستای مصالح عالی شما و خانواده شما نیست، می توانید نظر خود را تغییر دهید. ولی لطفا مطمئن شوید که این تغییر در تصمیم خود را پیش از لغو وضعیت آمایش (ابطال کارت آمایش) و صدور فرم بازگشت داوطلبانه اطلاع رسانی نمایید.
خدمات موجود برای بازگشت به کشور افغانستان تحت برنامه‌ی بازگشت داوطلبانه کمیساریا
چه کسانی واجد شرایط دریافت کمک نقدی کمیساریای برای بازگشت به کشور افغانستان تحت برنامه‌ی بازگشت داوطلبانه هستند؟
- همه‌ی پناهندگان افغانستانی دارای کارت آمایش در ایران واجد شرایط این کمکهای نقدی هستند. افغانستانی‌هایی که کارت آمایش ندارند، فاقد شرایط لازم جهت دریافت کمک برای بازگشت داوطلبانه به کشور افغانستان از سوی کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان می باشند. همینطور افغانستانی‌هایی که قبلاً از کمکهای کمیساریا برای بازگشت به کشورشان در سال‌های گذشته استفاده کرده‌اند، نمی‌توانند بار دیگر این کمک نقدی را دریافت کنند.
- به منظور دریافت کمک‌ها، ابتدا باید به مرکز بازگشت داوطلبانه کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان مراجعه کنید تا پرونده شما بررسی شود و فرم بازگشت داوطلبانه برای شما صادر شود.
- لطفاً توجه داشته باشید که کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان به افغانستانی‌هایی که دارای فرم بازگشت داوطلبانه نیستند، هیچ‌گونه کمکی نمی‌کند. بنابراین، بازگشت‌کنندگان باید اطمینان حاصل کنند که فرم بازگشت داوطلبانه خود را قبل از ترک مرکز بازگشت داوطلبانه تهیه کرده باشند و این فرم نیز باید خوانا باشد. اگر فرم پرینت شده محو باشد یا قابل خواندن نباشد، قبل از خروج از مرکز باید نسخه دیگری را تهیه کنند.
پناهندگان افغانستانی که قصد بازگشت به کشورشان را دارند چه نوع کمک‌هایی را دریافت خواهند کرد؟
- با توجه به افزایش قابل توجه هزینه های جابجایی در ایران و افغانستان، همچنین تورم بالا در دو سال اخیر و بی‌ثباتی اوضاع اقتصادی و اجتماعی در افغانستان، کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان، هزینه‌ی کمک نقدی داوطلبانه را از ۲۵۰ دلار به ۳۷۵ دلار برای هر فرد افزایش داده است و این امر از تاریخ ۱۰ مرداد ۱۴۰۱ در مراکز دریافت کمک نقدی در افغانستان لازم الاجرا شده است.
- افغانستانی‌هایی که قصد بازگشت به کشورشان را دارند و فرم بازگشت داوطلبانه صادر شده از مرکز بازگشت داوطلبانه در ایران را دریافت نموده‌اند، واجد شرایط دریافت 375 دلار آمریکا برای هر فرد می باشند که این کمک شامل دو بخش است: ۱۵۰ دلار به عنوان کمک هزینه حمل و نقل و جابجایی و ۲۲۵ دلار جهت کمک به تأمین نیازهای اساسی.
- کمک هزینه مذکور در مراکز دریافت کمک نقدی کمیساریا در داخل افغانستان، واقع در ولایت‌های ننگرهار، قندهار، کابل و هرات پرداخت می شود. بازگشت‌کنندگان پیش از حرکت، در مراکز بازگشت داوطلبانه در ایران از اینکه باید به کدام مراکز برای دریافت کمک نقدی مراجعه نمایند، مطلع می‌گردند.
- لازم به ذکر است، بازگشت کنندگان در مراکز دریافت کمک نقدی خدمات دیگری از جمله مراقبت‌های بهداشتی اولیه و محل اقامت شبانه را در صورت نیاز دریافت خواهند کرد. همچنین امکان دریافت سایر خدمات از سایر شرکای حاضر در هر مرکز وجود دارد. خدمات موجود در این مراکز به شرح زیر است:
| خدمات | کابل | قندهار | جلال آباد | هرات |
| آگاهسازی در مورد خطرات مین | خیر | بلی | خیر | بلی |
| آگاهسازی جهت ثبت‌نام و بازگشت به مدرسه | خیر | خیر | خیر | خیر |
| فضا‌های دوستدار و مناسب کودک | خیر | خیر | بلی | بلی |
| مراقبت‌های اولیه بهداشتی | بلی | بلی | بلی | بلی |
| غربالگری سو‌ءتغذیه | بلی | خیر | خیر | خیر |
| واکسیناسیون | خیر | بلی | خیر | خیر |
| محل اقامت شبانه | بلی | بلی | بلی | بلی |
| اقدامات پیشگیرانه جهت جلوگیری از انتقال کووید-19 | بلی | بلی | بلی | بلی |
| آگاهسازی در خصوص مواد مخدر | خیر | بلی | خیر | خیر |
| مشاوره حقوقی | خیر | خیر | بلی | خیر |
شایان ذکر است که تمامی پروتکل‌های بهداشتی و اقدامات پیشگیرانه لازم جهت جلوگیری از انتقال کووید-19در مراکز بازگشت داوطلبانه و دریافت کمک نقدی رعایت می‌شوند. به تمام بازگشت کنندگان توصیه می‌شود به اقدامات پیشگیرانه توصیه‌شده برای جلوگیری از ابتلا به کووید-19مانند شستن دست‌ها، رعایت فاصله و دریافت واکسن کووید-19پایبند باشند.
چگونه از برنامه بازگشت داوطلبانه کمیساریا بهره مند شوم ؟
اگر شما و خانواده تان می خواهید به کشور مبدا و وطن خود بازگردید باید با نزدیکترین دفتر کمیساریا به محل اقامتتان برای گرفتن مشاوره تماس بگیرید. از شما خواسته خواهد شد تا فرم بازگشت داوطلبانه را پر کنید. فرم بازگشت داوطلبانه سندی است که برای پناهندگانی که قصد بازگشت دارند ( بازگشت کنندگان) توسط کمیساریا صادر می‌شود تا قصد بازگشت داوطلبانه آنها به افغانستان/عراق در آن بررسی و تایید شود.
ارایه دادن اطلاعات درست برای پر کردن فرم بازگشت داوطلبانه اهمیت دارد، زیرا این فرم در محل یا کشور دیگری در افغانستان/ عراق یا ایران دوباره صادر نخواهد شد. در افغانستان / عراق این مدرک به عنوان سند بازگشت به شما کمک می‌کند و ثابت می‌کند که شما در ایران پناهنده بوده اید.
کمک هزینه ادغام مجدد برای افغانستانی ها
برای اتباع افغانستان، فرم بازگشت داوطلبانه برای تصمیم گیری در رابطه با واجد شرایط بودن برای دریافت کمک هزینه ادغام مجدد نیز مورد استفاده قرار می گیرد. بعد از اینکه از مرز عبور کردید و وارد اسلام قلعه شدید، شریک کمیساریا و وزارت مهاجرین و عودت کنندگان/کارمندان اداره مهاجرین و عودت کنندگان شما را در مورد اقدامات بعدی در افغانستان آگاه می‌کنند.
کمک هزینه ادغام مجدد برای اتباع افغانستان در مرکز دریافت کمک های نقدی در ایالت هرات در افغانستان پرداخت می‌شود. در مرکز دریافت کمک های نقدی همه بازگشت کنندگان خدمات بهداشتی اولیه، اطلاعات در مورد نحوه دسترسی به کمکهای حقوقی و تسهیلات ترانزیت برای اقامت یک شب دریافت می‌کنند. کسانی که از راه هوایی بازمی‌گردند، می‌توانند بسته به مقصدشان کمک هزینه ادغام مجدد را در مرکز دریافت کمک های نقدی کابل و یا دیگر مراکز دریافت کمک های نقدی/ دفاتر کمیساریا نزدیک به مقصد خود در افغانستان دریافت کنند. بازگشت کنندگان بعد از صدورفرم بازگشت داوطلبانه توسط کارمندان کمیساریا راهنمایی می‌شوند که به کدام یک از مراکز دریافت کمکهای نقدی رجوع کنند.
اتباع عراقی کمک هزینه ادغام مجدد دریافت نمی‌کنند. برای گرفتن هرگونه مشاوره در مورد بازگشت می‌توانید با دفاتر کمیساریا در عراق تماس بگیرید. لطفا این لینک را ببینید. اگر شما اهل کشور دیگری هستید می‌توانید با مراجعه به صفحه کمک رسانی مربوطه کمیساریا اطلاعات پیدا کنید. می‌توانید فهرست صفحات کمک رسانی را در اینجا پیدا کنید.
بازگشت داوطلبانه هوایی
کمیساریا ممکن است بازگشت داوطلبانه پناهندگانی که قصد بازگشت از راه هوایی را دارند و قادر به پرداخت هزینه بلیط و حمل و نقل تا فرودگاه هستند را تسهیل کند.
اگر مایل به بازگشت داوطلبانه از طریق هوایی هستید باید به دفتر اداره اتباع مربوطه مراجعه کرده، کارت امایش خود را تحویل دهید و برگه تردد موقت و معرفی نامه دریافت نمایید. سپس باید معرفی نامه و پاسپورت خود را برای گرفتن اجازه خروج به نیروهای انتظامی (ناجا) ببرید. قبل از تحویل کارت آمایش خود به شما توصیه می‌کنیم که برای گرفتن مشاوره در مورد بازگشت داوطلبانه به کمیساریا مراجعه کنید.
کمک هزینه ها و محدودیتهای گمرکی
دولت ایران به همه افغانستانی هایی که قصد بازگشت داوطلبانه دارند اجازه میدهد تا تمام تجهیزات/ابزار حرفه ای و وسایل منزل خود را با معافیت گمرکی، در صورتی که ممنوع نباشند، همراه خود به افغانستان ببرند. برای حمل تجهیزات و ابزار حرفه ای از ایران به یک مجوز مخصوص نیاز دارید و برای اخذ این مجوز با دفتر اداره اتباع محلی خود تماس بگیرید.
هر خانواده مجاز است وسایل منزل خود را که به اندازه نیاز یک خانوار است حمل کند. هر وسیله ای بیش از نیاز یک خانوار شامل گمرک و مالیات شده و کمیساریا نمی‌تواند در این زمینه کمکی کند.
اگر می‌خواهید به اطلاعات بیشتری در مورد بازگشت داوطلبانه و وسایل مجاز و غیر مجاز دسترسی پیدا کنید می توانید به اعلامیه های آنلاین در مورد بازگشت داوطلبانه در سایت کمیساریا ایران رجوع کنید https://www.unhcr.org/ir
افرادی که کارت آمایش و یا هویت ندارند
کمیساریا برنامه ای برای بازگشت داوطلبانه افرادی که دارای کارت آمایش و یا هویت نیستند، ندارد.
پناهندگان افغانستانی چه مدارکی را باید در مراکز بازگشت داوطلبانه به همراه داشته باشند؟
- قبل از بازگشت، پناهندگان افغانستانی باید اطمینان حاصل کنند که تمامی مدارکی که در افغانستان احتیاج دارند توسط سفارت افغانستان یا کنسولگری افغانستان در ایران تایید یا امضا شده باشد.این مدارک شامل مدارک ثبت نام مدرسه کودکان (ازجمله گواهی تحصیلی و کارنامه) می باشد.
اوضاع کنونی در افغانستان
- شرایط اقتصادی فعلی در افغانستان از جمله امنیت/ایمنی در افغانستان متغیر است و از مکانی به مکان دیگر متفاوت است.
- گزارش های تهیه شده توسط آژانس های بشردوستانه در سال ۲۰۲۲ در مورد افغانستان نشان دهنده خشکسالی، قحطی شدید، افزایش ناامنی غذایی در اثر فروپاشی رسمی و غیر رسمی اقتصادی می باشد.
اطلاع از حمایت کمیساریا درافغانستان
از تاریخ ۱۰ مرداد سال ۱۴۰۱، ۷۲ منطقه در افغانستان به عنوان مناطق الویت دار بازگشت و ادغام تعیین شده اند و تلاشهای قابل توجهی در جهت گسترش خدمات و حمایت در این نقاط انجام شده است.
چطور از مین های زمینی و مین های منفجر نشده مطلع شوم؟
- از بروشور هایی که در مرکز دریافت کمک نقدی در افغانستان توزیع می شود استفاده نمایید. صلیب سرخ هم در مرز دوغارون این اطلاعات را در اختیار شما می گذارد.
چطور می توانم در مورد مسکن، زمین و اموال و دارایی اطلاعات کسب کنم؟
- اطلاعات مورد نیاز را در مرکز دریافت کمک نقدی در افغانستان کسب خواهید کرد.
سوالات، شکایات و بازخوردها
- در صورت داشتن هر گونه سوال و بازخورد یا شکایت در مورد فعالیت ها و کمک های کمیساریا و یا در مورد تسهیل بازگشت داوطلبانه خود لطفا با دفاتر کمیساریا در ایران تماس بگیرید.