جرم قاچاق انسان در حقوق بین‌الملل ممنوع است و در قوانین داخلی تعدادی از کشورها که تعداد آنها نیز در حال افزایش است، جرمانگاری شده است. اگرچه چندین سند بین‌المللی و منطقه‌ای، به ویژه برخی از کنوانسیونهای حقوق بشری، مربوط به مبارزه با قاچاق انسان هستند، اما معاهدۀ بین‌المللی اصلی در این زمینه کنوانسیون مبارزه با جرائم سازمان‌یافته فراملی و پروتکل تکمیلی آن، یعنی پروتکل پیشگیری، سرکوب و مجازات قاچاق انسان، به ویژه زنان و کودکان (سال ۲۰۰۰) می‌باشد.
«قاچاق انسان» در ماده ۳ پروتکل قاچاق انسان تعریف شده است. بهره‌برداری از فرد مورد نظر اساس این جرم می باشد و این امر آن را از سایر اشکال جرائم، از جمله قاچاق مهاجران، متمایز می‌کند.
قاچاق انسان زمانی رخ می‌دهد که فردی فریب خورده باشد، به دام افتاده، یا تحت اجبار قرار گرفته باشد و برای بهره یا سود شخص دیگری مورد سود جویی و استثمار قرار گرفته باشد.
قاچاق انسان جرم است و می‌تواند شکل‌های مختلفی به خود بگیرد، مانند:
- استثمار جنسی
- کار اجباری
- برده‌داری خانگی
- برده‌داری یا روش‌های مشابه
- خشونت مبتنی بر جنسیت
- تکدی گری یا بزهکاری اجباری
چطور خود و خانواده خود را در امنیت نگه دارید؟
بسیاری از افراد می خواهند به به شما کمک کنند، اما همه آنان واقعا همان کسانی نیستند که خود را معرفی می‌کنند. افرادی وجود دارند که می‌خواهند از شرایط شما سوءاستفاده کنند.
به عنوان مثال، آنها می‌توانند به شما قول اقامتگاه، حمل و نقل یا غذای رایگان دهند و از این به عنوان راهی برای فشار به شما برای انجام فعالیت‌های جنسی، کار یا خدماتی که شما توافق و میل به انجام آن ندارید، استفاده کنند. یا ممکن است بخواهند به شما آسیب برسانند یا اموال شما را از شما بگیرند.
نشانههایی وجود دارد که با در نظر گرفتن آنها می توانید خود و خانوادۀ خود را در امنیت نگه دارید. برای مثال، آگاه باشید اگرکسی:
- درخواست می‌کند که گذرنامه یا سند هویتی دیگری را از شما بگیرد (به جز مقامات مسئول، برای مثال در ایستگاه‌های بازرسی مرزی)
- درخواست می‌کند که تلفن همراه، لپتاپ یا وسایل ارتباطی تان را به او بدهید
- قصد دارد شما را از خانواده یا دیگرانی که با آنها سفر میکنید جدا کند
- به شما یک شغل پیشنهاد می‌دهد که به نظر خیلی عالی میآید، اما احتمالاً واقعیت ندارد
- شما را تحت فشار قرار می‌دهد تا کار، خدمات یا رابطه جنسی (شامل بازپرداخت «بدهی‌ها») را انجام دهید
- به شما کمک می‌کند – مثلا دادن غذا – تنها در صورتی که شما خدمات خاصی را انجام دهید
- قول می‌دهد که به شما در ثبت نام، تغییر محل یا اقامت در کشور دیگری در ازای پرداخت پول کمک کند
- شما را استخدام می‌کند اما به شما حقوق پرداخت نمی‌کند یا تنها بخشی از آنچه قول داده شده را پرداخت می‌کند
- شما را استخدام می‌کند، اما شرایط کاری مناسبی به شما نمی‌دهد یا حرکت‌های شما را محدود می‌کند، به عنوان مثال مدارک شما را میگیرد و پیش خودش نگه میدارد یا شما را در مکانی پشت درهای بسته نگه میدارد.
چه قدم‌هایی میتوانید بردارید تا در امنیت باشید؟
- هوشیار باشید و به احساس خود دربارۀ افرادی که نمی‌شناسید، توجه کنید.
- همیشه مدارک خود را نگه دارید. نسخه‌هایی از آنها را – بصورت عکس – در تلفن همراه خود داشته باشید و آنها را برای شخصی که به او اعتماد دارید، ارسال کنید.
- با خانواده و افرادی که به آنها اعتماد دارید، در ارتباط باشید.
- حقوق خود را بشناسید و بدانید از کجا میتوانید کمک بگیرید.
- اطلاعات قابل اعتماد را از منابع مورد اعتماد جستجو کنید.
اگر به دنبال جایی برای ماندن میگردید:
- در صورت امکان، از محل اقامت فراهم شده توسط سازمان‌های شناخته شده استفاده کنید
- اگر از سایت های آنلاین استفاده میکنید، مطمئن شوید که میزبان و محل های اقامتی را انتخاب کنید که امتیاز مثبت خوبی داشته باشند و نظرات مربوط به آنها را بخوانید
- اگر نزد افراد اقامت میکنید، سعی کنید ابتدا دربارۀ آن شخص اطلاعاتی کسب کنید. با هیچ‌وجه با جدایی شما از خانواده یا افرادی که با آنها سفر کرده‌اید، و تحویل اسناد خود موافقت نکنید.
- بپرسید که آیا هیچ چیزی در مقابل خدمتی که دریافت می کنید انتظار می‌رود یا نه و همواره قبل از همه چیز از قیمت و هزینه خدمتی که دریافت می کنید مطلع شوید.
اگر به دنبال وسیله حمل و نقل میگردید:
- تا حد امکان از وسایل نقلیۀ شرکتهای شناختهشده استفاده کنید.
- هرگز نپذیرید که شما را از خانواده تان یا افرادی که با آنها سفر میکنید جدا کنند، و هرگز مدارک خود را به کسی ندهید.
- همواره در ابتدا دربارۀ هزینه حمل و نقل به توافق و آگاهی برسید.
کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان چگونه به قربانیان قاچاق انسان کمک می‌رساند
وظیفۀ کمیساریا این است که تحت مأموریتی که توسط مجمع عمومی ملل متحد به کمیساریا واگذار شده ، حفاظت بین‌المللی را برای پناهندگان فراهم کند و راه‌حل‌های دائمی را برای مشکلات آنها بیابد. براساس برخی از قراردادهای مجمع عمومی سازمان ملل متحد، مأموریت کمیساریا به مسائل مربوط به پناهندگان، پناهجویان، بی‌وطنان، پناهندگان بازگشت کننده و افراد بیجا شده داخلی بسط داده شده است.
براساس دستورالعمل‌های کمیساریا دربارۀ حفاظت بین‌المللی، «مشارکت این سازمان در این زمینه به طور اساسی دارای دو جنبه می باشد. اولاً، این دفتر مسئولیت دارد که از قربانی شدن پناهندگان، پناهجویان، بیجا شدگان داخلی، اشخاص بی‌وطن و سایر افراد به دست قاچاقچیان انسان جلوگیری کند. ثانیاً، این دفتر مسئولیت دارد که افرادی که قربانی قاچاق شده‌اند و همچنین این نگرانی را دارند که در صورت بازگشت به کشور مبدأ خود تحت ستم قرار بگیرند یا افرادی که نگران قربانی شدن به دست قاچاقچیان هستند و درخواست بین‌المللی آنها تحت مفهوم پناهندگی تعریف شده در کنوانسیون ۱۹۵۱ و/یا پروتکل ۱۹۶۷ مربوط به وضعیت پناهندگان است، به عنوان پناهنده تشخیص داده شده محافظت بین‌المللی مربوطه را دریافت کنند. علاوه بر این، در خصوص دستورالعمل مربوط به افراد بیتابعیت، کمیساریا ممکن است قربانیان قاچاق را که بدون اسناد هویتی هستند در روند بررسی وضعیت تابعیتی‌شان حمایت کند، تا از احتمال بی‌تابعیتی آنها جلوگیری شود.»