ﺑﮫ طور ﮐﻠﯽ، کمیساریای عالی سازمان ملل متحد در امور پناهندگان تمامی افرادی که ماموریت دارد به آن‌ها یاری برساند را حمایت میکند. کمیساریا به میلیون ها نفر از افرادی که از خانه های خود رانده شده‌اند و نیازمند حمایت بین‌المللی هستند، یا افراد بی تابعیت یا در معرض خطر بی‌تابعیتی یاری می‌رساند.
گروههای متفاوتی که کمیساریا در ایران پشتیبانی میکند:
۱. افغانستانی های دارنده کارت آمایش و عراقی های دارنده کارت هویت ( پناهندگان گروهی)
ﺑﻌد از دوره اول ﺛﺑتﻧﺎم طرح آﻣﺎﯾش و ھوﯾت در ﺳﺎل ١٣٨٠، اداره اﺗﺑﺎع ﻓرآﯾﻧدی را معرفی ﮐرد ﮐﮫ دارﻧدﮔﺎن ﮐﺎرﺗﮭﺎی آﻣﺎﯾش و ھوﯾت ﺑﺗواﻧﻧد ﺳﺎﻟﯾﺎﻧﮫ ﮐﺎرت خود را ﺗﻣدﯾد ﮐﻧﻧد. این کارت ها در ﺣﻘﯾﻘت ﺑﮫ ﻣﻌﻧﺎی وﺿﻌﯾت ﭘﻧﺎھﻧدﮔﯽ در ﮐشور ایران ﻣﯽﺑﺎﺷد و دارﻧدﮔﺎن ﮐﺎرت از ﺣﻣﺎیت‌های ﻣﺧﺻوص ﭘﻧﺎھﻧدﮔﺎن ﺑﮭرهﻣﻧد ﻣﯽ ﺷوﻧد.
مرکز امور اتباع و مهاجرین خارجی آغاز طرح به‌روزرسانی اطلاعات پناهندگان (آمایش ۱۸) را اطلاع رسانی کرده است که از تاریخ ۱۲ آذر ماه ۱۴۰۳ در سراسر کشور اجرائی شده است. این اطلاعیه از دارندگان کارت‌های آمایش ۱۶،۱۵و ۱۷ و کارت‌های هویت ۱۴، ۱۵و۱۶ و دارندگان برگه تردد معتبر (اصلاحات و تغییرات) می خواهد تا به دفاتر خدمات اقامت و اشتغال اتباع خارجی (دفاتر کفالت) مراجعه و نسبت به به‌روزرسانی اطلاعات خود و دریافت کارت‌شناسایی اقدام نمایند.
مطابق اطﻼﻋﺎت ﮐﻣﯾﺳﺎرﯾﺎ، ﻓﻘط ﺷﮭروﻧدان اﻓﻐﺎﻧﺳﺗﺎﻧﯽ و ﻋراﻗﯽ ﮐﮫ ﺳﺎﺑﻘﺎً در ﭘﺎﯾﮕﺎه داده آﻣﺎﯾش و ھوﯾت ﺛﺑتﻧﺎم کرده اند، اﻣﮑﺎن ﺛﺑتﻧﺎم ﻣﺟدد در سال آتی را دارند. ﮐودﮐﺎن در ﺻورﺗﯽ ﻣﯽﺗواﻧند وضعیت آﻣﺎﯾش ﯾﺎ ھوﯾت داﺷﺗﮫ ﺑﺎﺷﻧد ﮐﮫ ھر دو واﻟدﯾﻧﺷﺎن ﮐﺎرت آﻣﺎﯾش ﯾﺎ ھوﯾت ﻣﻌﺗﺑر داﺷﺗﮫ ﺑﺎﺷﻧد.
از ﺳﺎل ١٣٩٢ ، ﻣوﺳﺳﺎت ﺧﺻوﺻﯽ )دﻓﺗرھﺎی ﮐﻔﺎلت ( از طرف دوﻟت ﺑرای اﻧﺟﺎم ﺑرﻧﺎﻣﮫ ﺛﺑتﻧﺎم ﮐﺎرﺗﮭﺎی آﻣﺎﯾش و ھوﯾت تشکیل و ﺗﻌﯾﯾن ﺷده اﻧد، ﮐﮫ رﺳﯾدھﺎ و مدارک ﻻزم ﺑرای ﺗﻣدﯾد ﮐﺎرﺗﮭﺎی آﻣﺎﯾش و ھوﯾت را درﯾﺎﻓت ﻣﯽﮐﻧﻧد و ھﻣﭼﻧﯾن ﻣﺟوزھﺎی ﻣوﻗت ﮐﺎر را ﺻﺎدر ﻣﯽﮐﻧﻧد.
حقوق و تعهدات دارندگان وضعیت آمایش و هویت
ھﯾﭻ ﺳﻧد ﻗﺎﻧوﻧﯽ ﮐﮫ ﺣﻘوق و ﺗﻌﮭدات دارﻧدﮔﺎن ﮐﺎرﺗﮭﺎی آﻣﺎﯾش ﯾﺎ ھوﯾت را ﺑرای ﻓرد ﻣﺷﺧص ﮐﻧد، وﺟود ﻧدارد. در ﻋﻣل، داﺷﺗن کارت آمایش و ھوﯾت ﺑﮫ دارﻧدﮔﺎن اﯾن اﺟﺎزه را می‌دهد ﺗﺎ ﺑرای ﻣدت معین شده روی کارت در محل ﻣﺷﺧص ﺷده اﻗﺎﻣت داﺷﺗﮫ ﺑﺎﺷﻧد و ﺑﮫ آﻧﮭﺎ اﺟﺎزه ﻣﯾدھد ﮐﮫ ﺑرای ﮔرﻓﺗن مجوز کار درﺧواﺳت دھﻧد. ﺑرای ھرﮔوﻧﮫ ﺳﻔر ﺧﺎرج از محل تعیین شده ﺑﺎﯾد ﻣﺟوز ﮔرﻓﺗﮫ ﺷود.
ﺣﻘوق اﻋطﺎ ﺷده ﺑﮫ اﻓراد ﺑﺎ وﺿﻌﯾت آﻣﺎﯾش و ھوﯾت ﺷﺎﻣل دﺳﺗرﺳﯽ ﺑﮫ ﺗﺣﺻﯾل، ﺧدﻣﺎت ﺑﮭداﺷﺗﯽ، ﺑﯾﻣﮫ ﺳﻼﻣت و اﺳﺗﺧدام در ﻣﺷﺎﻏل از ﻗﺑل تعیین شده (ﺻورت داﺷﺗن ﻣﺟوز ﮐﺎر) ﻣﯽﺑﺎﺷد.
دارﻧﺪﮔﺎن ﮐﺎرت های آﻣﺎﯾﺶ و ھﻮﯾﺖ ﮐﻪ در اﯾﺮان زﻧﺪﮔﯽ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ تنها در صورت داشتن شرایطی مشخص، اﺟﺎزه ﮔﺮﻓﺘﻦ ﮔﻮاھﯿﻨﺎﻣﻪ راﻧﻨﺪﮔﯽ خودرو و موتور را دارند. برای کسب اطلاعات بیشتر در این باره با نزدیک ترین دفتر کفالت یا اداره اتباع تماس بگیرید. ھﺮ ﭘﻨﺎھﻨﺪه ای ﮐﻪ بدون گواهینامه ﺑﺎ وﺳﺎﯾﻞ ﻧﻘﻠﯿﻪ راﻧﻨﺪﮔﯽ ﮐﻨﺪ ﻗﻮاﻧﯿﻦ راھﻨﻤﺎﯾﯽ و راﻧﻨﺪﮔﯽ را ﻧﻘﺾ ﮐﺮده رفتار وی ﺧﻼف ﻗﺎﻧﻮن ﺗﻠﻘﯽ ﻣﯽﺷﻮد. در ﺻﻮرت ﺑﺮوز ﺣﺎدﺛﻪ ﮐﻪ ﺑﻪ آﺳﯿﺐ، ﻣﺮگ ﯾﺎ ﺧﺴﺎرات ﻣﺎﻟﯽ ﻣﻨﺠﺮ ﺷﻮد، ﺑﺪون داﺷﺘﻦ ﮔﻮاهینامه، راﻧﻨﺪه ﻣﺴﺌﻮل ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷﺪه و ﻣﯽ ﺗﻮاﻧﺪ ﺑﻪ ﭘﺮداﺧﺖ ﺧﺴﺎرت ﯾﺎ زﻧﺪان محکوم ﺷﻮد . ﮐﻤﯿﺴﺎرﯾﺎ ﺗﻮاﻧﺎﯾﯽ ﻣﺤﺪودی ﺑﺮای یاری رسانی در اﯾﻦ ﮔﻮﻧﻪ ﻣﻮارد دارد.
اقدام به ﻋﺑور ﻏﯾر ﻗﺎﻧوﻧﯽ از ﻣرزھﺎ ﻣﯽﺗواﻧد ﺑﮫ اﺑطﺎل ﮐﺎرت آﻣﺎﯾش و اﺧراج ازﮐﺷور ﻣﻧﺟر ﺷود.
۲. دارندگان پاسپورت و ویزا
مزیت اصلی داشتن پاسپورت و ویزا نسبت به کارت آمایش، امکان دریافت گواهینامه، دسترسی به موقعیت‌های کاری بیشتر و آزادی رفت و آمد در ایران است.
ممکن است از تمام دارندگان کارت آمایش که خواهان ثبت نام در دانشگاه های ایران هستند خواسته شود که وضعیت آمایش خود را به پاسپورت و ویزای تحصیلی تغییر دهند.
۳. پاسپورت خانواری
ﭘﺎﺳﭘورت ﺧﺎﻧواری ﯾﮏ ﺳﻧد رﺳﻣﯽ اﺳت ﮐﮫ ﺗوﺳط دولت اﻓﻐﺎﻧﺳﺗﺎن ﺻﺎدر ﺷده و ﺗﺎﯾﯾد ﮐﻧﻧده ھوﯾت و ﺷﮭروﻧدی دارﻧدﮔﺎن ﭘﺎﺳﭘورت است. اﯾن ﭘﺎﺳﭘورﺗﮭﺎ ﺑرای ﺷﮭروﻧدان اﻓﻐﺎﻧﺳﺗﺎﻧﯽ ﺑدون ﻣدرک ﮐﮫ در طرح ﺟﺎﻣﻊ ﺳﺎﻣﺎﻧدھﯽ در ﺳﺎل ۱۳۸۹ شرکت کردند ﺻﺎدر ﺷد.
۴. برگه سرشماری
در ماه آوریل سال ۲۰۲۲ و به دنبال ورود موج جدید افغانستانی های بدون مدرک پس از قدرت گرفتن دوباره طالبان، وزارت کشور ایران از طرح سرشماری/بازشماری افغانستانی های بدون مدرک و افعانستانی هایی که به تازگی وارد کشور شده بودند خبر داد. شرکت کنندگان در طرح سرشماری سال ۲۰۲۲ برگه سرشماری دریافت کردند که در ابتدا تا تاریخ ۳۰ مهر ماه سال ۱۴۰۱ معتبر بود. اعتبار این برگه تا تاریخ ۳۰ اسفند ۱۴۰۳ -به صورت سیستمی- تمدید شد.
۵. افراد در معرض خطر بی‌تابعیتی
ﺑﻌﺿﯽ اﻓراد در اﯾران در ﺧطر ﻧﮕرﻓﺗن ﺗﺎﺑﻌﯾت اﯾران و ﯾﺎ ﻧداﺷﺗن ﺗﺎﺑﻌﯾت ھﯾﭻ ﮐﺷور دﯾﮕری هستند. ﺷﻧﺎﺧﺗﮫ ﻧﺷدن ﺑﮫ ﻋﻧوان ﺷﮭروﻧد هیچ ﮐشوری به ﻣﻌﻧﯽ ﺑﯽﺗﺎﺑﻌﯾﺗﯽ ﻣﯽﺑﺎﺷد. اﯾن ﻣﺳﺎﻟﮫ ﺑﮫ ﺷدت دﺳﺗرﺳﯽ ﺑﮫ ﺧدﻣﺎت دوﻟﺗﯽ ، ﻣدارک ھوﯾﺗﯽ و ﻓرﺻﺗﮭﺎی آﯾﻧده را ﻣﺣدود ﻣﯽﮐﻧد.
در اﯾران اﮔر اﻓراد ﻧﺗواﻧﻧد اﯾراﻧﯽ اﻻﺻل ﺑودن ﺧود را اﺛﺑﺎت ﮐﻧﻧد ﻣﻣﮑن اﺳت از ﮔرﻓﺗن ﺗﺎﺑﻌﯾت ﻣﺣروم ﺷوﻧد. اﯾن ﻣﺳﺎﻟﮫ ﻣﻌﻣوﻻً ھﻧﮕﺎﻣﯽ اﺗﻔﺎق می افتد که ﭘدر ﮐودک اﯾراﻧﯽ ﻧﺑﺎﺷد. ﮔروھﮭﺎی دﯾﮕری ﮐﮫ در اﺛﺑﺎت اﯾراﻧﯽ ﺑودن ﺧود ﻣﺷﮑل دارﻧد ﮐردھﺎی ﻓﯾﻠﯽ، ﺧﺎورﯾﮭﺎ، زاﺑﻠﯾﮭﺎ، ﻗﺑﺎﯾل ﻟﮑزاﯾﯽ و ﺑﻠوﭼﮭﺎ هستند.
دوﻟت اﯾران ﺑرای ﭘﯾﺷﮕﯾری و ﮐﺎھش ﺑﯽﺗﺎﺑﻌﯾﺗﯽ در ﺣﺎل ﺑرداﺷﺗن گام‌های استواری اﺳت ﮐﮫ ﺑﮫ ﻣﺎدران اﺟﺎزه می‌دهد تا ﺗﺎﺑﻌﯾت ﺧود را ﺑﮫ ﮐودﮐﺎن ﺧوﯾش ﻣﻧﺗﻘل ﮐﻧﻧد ﺗﺎ آﻧﮭﺎ ﺑﮫ آﻣوزش ﺑﮭﺗر، ﻣراقبت‌های ﺑﮭداﺷﺗﯽ و ﻓرصت‌های ﺷﻐﻠﯽ دﺳﺗرﺳﯽ ﭘﯾدا ﮐﻧﻧد .اﮔر ﺷﻣﺎ ﻣﺎدر اﯾراﻧﯽ ھﺳﺗﯾد ﮐﮫ ﺑﺎ ﻣرد ﻏﯾر اﯾراﻧﯽ ازدواج ﮐرده اﺳت، اکنون ﻣﯽﺗواﻧﯾد درﺧواﺳت دھﯾد ﺗﺎ ﺗﺎﺑﻌﯾت ﺷﻣﺎ ﺑﮫ ﻓرزﻧدانتان منتقل ﺷود. ﺷﻧﺎﺳﻧﺎﻣﮫ )دﻓﺗرﭼﮫ شناسایی ﻣﻠﯽ( ﺑﮫ ﻓرزﻧد (فرزندان) ﺷﻣﺎ ﺗﻣﺎم ﺣﻘوق و اﻣﺗﯾﺎزاﺗﯽ را ﮐﮫ ﯾﮏ اﯾراﻧﯽ از ﺑدو ﺗوﻟد ازآن ﺑرﺧوردار اﺳت، ﻣﯽدھد. اﮔر باور دارید که در ﻣﻌرض ﺧطر ﺑﯽﺗﺎﺑﻌﯾﺗﯽ ھﺳﺗﯾد ﻣﯽﺗواﻧﯾد ﺑﺎ ﮐﻣﯾﺳﺎرﯾﺎ ﺑرای ﮔرﻓﺗن ﻣﺷﺎوره و ﭘﺷﺗﯾﺑﺎﻧﯽ ﺗﻣﺎس ﺑﮕﯾرﯾد.