Za prowadzenie polityki państwa w zakresie nauki i szkolnictwa wyższego odpowiada Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. W Polsce działa ponad 400 uczelni publicznych i niepublicznych. Ministerstwo sprawuje nadzór nad większością z nich (choć należy pamiętać, że niektóre z nich są nadzorowane przez innych ministrów – np. uczelnie medyczne podlegają ministrowi właściwemu do spraw zdrowia, a uczelnie wojskowe ministrowi obrony narodowej).
Zakres współpracy z uczelniami określa Konstytucja dla Nauki, czyli Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce z dnia 20 lipca 2018 roku.
Ogólne informacje o zasadach studiowania w Polsce dla cudzoziemców:
Co do zasady wszyscy cudzoziemcy mogą studiować na polskich uczelniach. Zasady ich przyjmowania oraz warunki studiowania na uczelniach publicznych różnią się jednak w zależności od statusu prawnego cudzoziemca w Polsce. Niektóre grupy cudzoziemców mogą podejmować studia w języku polskim na uczelniach publicznych na takich samych zasadach jak obywatele polscy (a więc również bezpłatnie). Do grup tych należą przykładowo:
- cudzoziemiec posiadający status uchodźcy i ochronę uzupełniającą udzieloną w Polsce
- posiadacz ważnej Karty Polaka (Karty Polaka)
- cudzoziemiec, któremu udzielono ochrony czasowej na terytorium Polski*
*Obywatel Ukrainy, o którym mowa w ustawie z dnia 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium Ukrainy i którego pobyt uznaje się za legalny do dnia 30 września 2025 r., jest uznawany za osobę korzystającą z ochrony czasowej w Rzeczypospolitej Polskiej w rozumieniu art. 106 ust. 1 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o udzielaniu cudzoziemcom ochrony na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Pełną listę cudzoziemców uprawnionych do studiowania na uczelniach publicznych na takich samych zasadach jak obywatele Polski można znaleźć tutaj
Rok akademicki rozpoczyna się zwykle 1 października i kończy około połowy czerwca. Studia podzielone są na semestry zimowy i letni. Jeden semestr trwa około 4-5 miesięcy. Z każdego przedmiotu w semestrze studenci są rozliczani – podczas tzw. sesji egzaminacyjnej muszą zdać egzamin lub uzyskać zaliczenie. Warunkiem kontynuowania studiów jest zaliczenie semestru, czyli otrzymanie pozytywnych ocen ze wszystkich przedmiotów, na które student uczęszczał w semestrze. Po ukończeniu studiów, uzyskaniu dyplomu (tj. uzyskaniu wpisu poświadczającego zdanie wszystkich egzaminów i zaliczenie przedmiotów wymaganych programem studiów), złożeniu pracy dyplomowej (licencjackiej, inżynierskiej, magisterskiej) i zdaniu egzaminu, uczelnia nadaje studentowi tytuł zawodowy (licencjata, inżyniera, magistra).
W Polsce istnieje kilka rodzajów studiów:
- Studia I stopnia – to studia zawodowe, które przygotowują do pracy w konkretnym zawodzie i kończą się uzyskaniem tytułu licencjata lub inżyniera. Nauka na studiach I stopnia trwa od 6 do 7 semestrów. Aby podjąć te studia, należy ukończyć szkołę średnią i zdać „maturę” (w Polsce lub za granicą).
- Studia II stopnia – to studia zawodowe, które kończą się uzyskaniem tytułu magistra, magistra inżyniera lub tytułu równorzędnego. Studia drugiego stopnia trwają 3-4 semestry. Studia II stopnia wymagają wcześniejszego ukończenia studiów I stopnia (w Polsce lub za granicą).
- Jednolite studia magisterskie – to studia, które kończą się uzyskaniem tytułu zawodowego magistra, magistra inżyniera lub tytułu równorzędnego. Nauka na jednolitych studiach magisterskich trwa od 9 do 12 semestrów i wymaga świadectwa maturalnego uzyskanego w Polsce lub za granicą. Jednolite studia magisterskie dotyczą takich kierunków jak m.in. farmacja, prawo, psychologia, medycyna.
Po uzyskaniu dyplomu można kontynuować naukę na:
- studiach doktoranckich, które umożliwiają uzyskanie zaawansowanej wiedzy w określonej dziedzinie lub dyscyplinie nauki. Studia te przygotowują do uzyskania stopnia naukowego doktora, który student może otrzymać po obronie pracy doktorskiej. Warunkiem podjęcia tych studiów jest posiadanie tytułu magistra uzyskanego w Polsce lub za granicą;
- studia podyplomowe, czyli studia mające na celu pogłębienie wiedzy w określonej dziedzinie lub dyscyplinie nauki. Studia podyplomowe trwają od 2 do 4 semestrów. Po ich ukończeniu słuchacz otrzymuje świadectwo ukończenia studiów podyplomowych (nie jest to dyplom), ale nie otrzymuje żadnego tytułu zawodowego ani naukowego.
Rekrutacja:
Poszczególne uczelnie w Polsce ustalają własne zasady i warunki przyjmowania studentów.
Rekrutacja na studia wyższe może odbywać się na podstawie konkursu sumy punktów uzyskanych na „maturze” z przedmiotów wymaganych przez wydział uczelni. Osoby, które zdały odpowiednik polskiego egzaminu za granicą, mogą być zobowiązane do przystąpienia do egzaminu wstępnego, jeśli suma punktów jest inna niż w Polsce i nie można jej przeliczyć.
Niektóre uczelnie rekrutują tylko na podstawie egzaminu wstępnego, czasem wymagane jest świadectwo ukończenia szkoły średniej i zdanie egzaminu wstępnego. Szczegółowe informacje na temat rekrutacji można uzyskać kontaktując się z wybranym wydziałem danej uczelni.