Türkiye’de çalışma
Türkiye’de ikamet eden geçici koruma altındaki bir Suriye vatandaşı olarak Türkiye’de çalışma hakkınız bulunmaktadır. Başvurabileceğiniz çeşitli çalışma izni türleri vardır, ancak bunlardan en yaygın olanları maaşlı çalışma ve serbest çalışma için verilen izinlerdir.
İşgücü piyasasına erişmek ve iş fırsatlarından yararlanmak için Türkiye İş Kurumu İŞKUR’a ve/veya mevcut fırsatlar hakkında danışmanlık sunan UNHCR ortaklarına kaydolmanızı öneriyoruz.
Yasal olarak çalışmanın birçok avantajı vardır. Kayıt dışı çalışma ve kayıt dışı işletmeler Türkiye’de yasadışıdır ve yasalara uyulmaması durumunda, sınır dışı edilme dahil olmak üzere ciddi sonuçlar doğurabilir.
Türkiye’de çalışma izninizin ve/veya resmi bir işinizin olması durumunda haklarınızdan yararlanabilir, sosyal güvenlik ve sigorta hizmetlerine erişebilirsiniz.
Sigortalı çalışanlar ve aile üyeleri de sağlık hizmetlerinden faydalanabilir.
Türk vatandaşlarıyla aynı haklara sahip olursunuz ve asgari ücrete hak kazanırsınız.
Lütfen unutmayın: Kamu hizmeti, diş hekimliği, veterinerlik, tıp, eczacılık, özel hastane işletmeciliği, hukuk, noterlik ve turist rehberliği gibi bazı meslekler yalnızca Türk vatandaşlarına ayrılmıştır.
Ayrıca, yabancıların istihdamına ilişkin özel yasal düzenlemelere tabi olan bazı meslekler ve sektörlerde kısıtlamalar bulunmaktadır.
Maaşlı çalışmaya yönelik çalışma izinleri
Geçici koruma kapsamındaki Suriye vatandaşları, geçici koruma usullerinin tamamlanmasından ve geçici koruma kimlik belgelerini (üzerinde 99 ile başlayan numaranın bulunduğu) almalarından altı ay sonra çalışma izni başvurusunda bulunabilirler. Çalışma izni başvurusunu ikamet ilinizde yapmanız ve daha önceden çalışma izni almamış olmanız gerekir.
Maaşlı çalışmaya yönelik çalışma izni başvuruları işveren tarafından yapılmaktadır. Sizi işe alacak olan işverenle bir iş anlaşması yaptıktan sonra işverenin sizin için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na (ÇSGB) çalışma izni başvurusunda bulunması gerekmektedir.
Çalışma izni verildikten sonra işvereniniz çalışma izni başvurusunun başarılı olduğunu belirten bir e-posta alacaktır. Başvurunun sonucu ÇSGB çevrimiçi çalışma izni sisteminin “Başvuru Takip Sistemi” üzerinden de takip edilebilir. ÇSGB tarafından sizin (işe alınacak kişi) için çıkarılan kart biçimindeki çalışma izni belgesi çalışacağınız adrese kargoyla gönderilecektir.
Yalnızca kayıtlı olduğunuz ilde çalışabileceğinizi unutmayın. Başka bir ilde iş bulursanız, işvereninizle birlikte kayıt yerinizi değiştirmek üzere İl Göç İdaresi Müdürlüğü’ne başvurmanız gerekmektedir. Bu başvuru için işvereninizle yaptığınız iş sözleşmesini yanınızda getirmeniz gerekecektir. Bu değişiklik yapıldıktan sonra, işvereniniz çalışma izni için başvurabilir.
Çalışma izni başvurusunda bulunmak için gereken belgeler şunlardır:
- Geçici koruma faydalanıcısının geçici koruma kimlik belgesi (üzerinde 99 ile başlayan kimlik numarasının bulunduğu),
- Şahsın fotoğrafı,
- İşveren ve çalışan arasında imzalanmış sözleşme,
- İşverene ait e-Devlet şifresi,
- Gerekli olması durumunda işyerine ait ilgili belgeler (faaliyet belgesi, diğer belgeler, kuruluşun en son sermaye ve ortaklık yapısını gösteren bilgi, son vergi beyannamesi, vekâletname, vb.).
Hazır formlar Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’nın internet sitesinde mevcuttur. Hem Arapça hem de Türkçe şablonlar bulunmaktadır, fakat taraflar Türk iş kanununa göre istedikleri herhangi bir sözleşmeyi kullanmakta serbesttir.
Geçici koruma altındaki Suriyeliler için çalışma izinleri bir yıl süreyle geçerlidir.
Çalışma izni uzatma başvurusu, e-Devlet üzerinden, izin süresinin bitimine altmış gün kala ve her hâlükârda izin süresi dolmadan önce yapılır.
Çalışma izni uzatma başvurusu yapılan yabancılar, başvurunun değerlendirilmesi süresince ve her hâlükârda doksan günü geçmemek üzere, izin süresinin bitiminden itibaren aynı işte ve işyeri değişmemek şartıyla çalışmaya devam edebilirler.
Bu süre zarfında yapılan çalışma yasal çalışma olarak kabul edilir ve yabancının ile işverenin çalışma izninden doğan hak ve yükümlülükleri aynı şekilde devam eder.
Çalışma izni uzatma başvurusu olumlu değerlendirilirse, yabancıya ilk uzatma başvurusunda en fazla iki yıl, sonraki uzatma başvurularında ise aynı işveren nezdinde en fazla üç yıl süreyle çalışma izni verilir.
Serbest çalışmaya yönelik çalışma izinleri
Eğer kendi ad ve hesabınıza çalışıyorsanız veya çalışmak istiyorsanız, Türkiye’de Türk Ticaret Kanunu’na göre kurulmuş ve kayıtlı olan yasal bir işletmeniz olmalıdır. Türkiye’de pek çok tür işletme vardır.
Türkiye’de, tıpkı bir başka yabancı gibi, örneğin küçük bir dükkân türünde kendi işletmenizi kurabilirsiniz. Bu durumda işyerinizin Türk yönetmeliklerine uygun olarak kaydedilmesi gerekmektedir. İşyerinizi kaydettirme konusunda size yardımcı olmak üzere UNHCR’den destek almanız mümkündür.
Türkiye’de işletmenizi resmi olarak kaydettirdikten sonra, kendiniz de çalışma izni başvurusunda bulunabilirsiniz. Çalışma izni başvuru süreci, kendi işletmenizi kurma ve girişimcilik programlarına başvurma konusunda UNHCR ortaklarından danışmanlık alabilirsiniz.
İşyeri açma hibeleri
İşyeri açma hibeleri UNHCR ve Türkiye’deki uluslararası STK’lar tarafından sınırlı sayıda yeni kurulan işletme için verilmektedir. Suriyeliler işyeri açma hibelerinden yararlanmak için ilgili kuruluşlara başvurabilirler.
Buna ek olarak, Türkiye Cumhuriyeti hükûmeti girişimcilik teşviki vermektedir. İlgili bilgiye buradan ulaşabilirsiniz.
Özel çalışma alanlarına yönelik özel usuller
Mevsimlik tarım işçisi olarak ya da hayvancılıkla ilgili işlerde çalışmak istiyorsanız, muafiyet imkânı bulunmaktadır.
Bu muafiyetten yararlanmak için kişilerin geçerli bir geçici koruma kimlik kartına sahip olması ve geçici koruma kaydının üzerinden en az altı ay geçmiş olması gerekmektedir.
Kayıtlı bulunduğunuz yerdeki İŞKUR İl Müdürlüğüne başvurarak mevsimlik olarak tarım veya hayvancılıkla ilgili bir işte çalışacağınızı beyan etmeniz gerekir.
Size muafiyet belgesi verilecek ve böylece Türkiye’de yasal olarak çalışmış olacaksınız.
Muafiyet belgesi ile sağlık hizmetlerinden yararlanabilirsiniz. Ayrıca, emeklilik için isteğe bağlı olarak kendi Sosyal Güvenlik Primlerinizi ödeyebilirsiniz.
Eğer doktor veya öğretmen iseniz ve Türkiye’de çalışmak istiyorsanız, sırasıyla Sağlık Bakanlığı veya Milli Eğitim Bakanlığı/Yükseköğretim Kurulu’nun il müdürlüklerinden ön çalışma izni almanız gerekmektedir.
Mesleki eğitim
Suriyeli mülteciler Halk Eğitim Merkezleri tarafından verilen ücretsiz Türkçe dil kurslarına, beceri kazandırma, hobi ve mesleki eğitim kurslarına katılabilirler. Halk Eğitim kurslarına kaydolmak için geçici koruma kimlik belgesi gereklidir. Her Halk Eğitim Merkezi hangi kursları açacağına kendisi karar verebilir ve yerel halktan gelen talebe göre yeni kurslar açabilir.
ÇSGB tarafından sunulan beceri kazandırma kurslarına gidebilirsiniz. Bu konudaki mevcut fırsatları değerlendirmek için İŞKUR’un internet sitesini ziyaret edin.
UNHCR ve ortak kuruluşları da mesleki eğitim fırsatları sunmaktadır. Lütfen detaylı bilgi için aşağıdaki UNHCR ortak kuruluşlarıyla iletişime geçin.
Daha fazla yardım
Geçim ve iş konularında daha fazla destek almak için lütfen aşağıda iletişim bilgileri bulunan UNHCR ortak kuruluşlarıyla irtibata geçin.
Geçim desteği sağlayan ortak kuruluşların iletişim bilgileri
ACTED
Mersin
METEM, Yeni Mahallesi Atatürk Caddesi No: 74 Akdeniz/Mersin
Tel: +90 546 657 87 49
Hayata Destek
Istanbul
Halkalı Merkez Mahallesi 216. Çıkmaz Atakent 1. Etap Klima Blokları No: 18 G Küçükçekmece/ İstanbul
Tel:+90 212 697 54 35
Habitat
Istanbul
Yesilce Mahallesi Celik Caddesi No:41 INOGAR Kagithane/Istanbul
Tel: +90 850 333 23 66 – +90 212 265 33 14/15/17
Concern
Şanliurfa
Tel:+90 850 888 11 22, +90 535 035 86 22
Gaziantep Ticaret Odası
Gaziantep
Incilipinar Mahallesi Ticaret Odasi Hizmet Kompleksi Sehitkamil/Gaziantep
Tel: +90 342 220 30 30 (extension: 322)