Türkiye Cumhuriyeti devleti, Türkiye’de koruma sağlayan başlıca makamdır. Bu nedenle, Türk makamlarına kayıt yaptırmak Türkiye’deki haklarınızın güvence altına alınmasının en önemli yoludur. Kayıt, Türkiye’de kalışınızın yasal dayanağını oluşturduğu ve kamu hizmetlerine erişiminizi sağladığı için Türkiye’deki yabancıların uyması gereken önemli bir yükümlülüktür. Kayıt, sizi ülkenize zorla geri gönderilme olasılığına karşı korur.
Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu uyarınca, uluslararası koruma usulleri hükümleri çerçevesinde kayıt yaptırmak için İl Göç İdaresi Müdürlüklerine (İGİM) şahsen başvurmanız gerekmektedir.
Uluslararası koruma başvuru sahibi olarak, Türkiye’ye düzensiz (yasadışı) girişiniz veya Türkiye’de düzensiz (yasadışı) kalışınız konusunda haklı gerekçeler sunabiliyorsanız, ülkeye düzensiz girişiniz veya ülkede düzensiz kalışınız nedeniyle hakkınızda cezai işlem uygulanmayacaktır. İGİM’e kaydınızı takiben ve kanun uyarınca, size belirtilen şehirde ikamet etmeniz gerekmektedir.
İGİM’e kaydınızı takiben, size ve aile fertlerinize Uluslararası Koruma Başvuru Sahibi Kimlik Belgesi verilecektir ve bu kimlik belgesiyle Türkiye’de yasal olarak kalmaya başlayacaksınız. Kimlik belgesinin üzerinde sizin ve aile fertlerinizin her biri için münferit bir yabancı kimlik numarası (99xxxxxx) bulunacaktır. Bu kimlik numarası, sizin ve ailenizdeki her ferdin Türkiye’de belli hizmetlere ve haklara erişmenizi sağlar.
Kanuna göre, İl Göç İdaresi Müdürlüğü ile düzenli olarak irtibat kurmakla yükümlü olduğunuzu unutmayın. Dolayısıyla, düzenli aralıklarla İGİM’e gitmeniz ve imza yükümlülüğünüzü yerine getirmeniz gerekmektedir. İmza yükümlülüğünüzü yerine getirmeniz için belirlenen tarihler tarafınıza tebliğ edilecektir.
İmza yükümlülüğünüzü yerine getirmeniz son derece önemlidir. Bu yükümlülüğünüzü neden yerine getirmemiş olduğunuzla ilgili haklı gerekçeler sunmadığınız takdirde, İGİM uluslararası koruma başvurunuzu geri çekilmiş sayabilir ve dolayısıyla Mahkeme nezdinde itirazda bulunulması gereken bir karar verebilir. Bu nedenle, sınırdışı olasılığından ve uzun süren mahkeme prosedürlerinden kaçınmak için lütfen imza yükümlülüğünüzü belirtilen tarihlerde yerine getirin.
Türk makamları tarafından yürütülen statü belirleme usulleri
Türk makamları, uluslararası koruma başvurunuzu alma ve değerlendirme konusunda birinci derecede sorumluluk sahibidir.
İGİM’e kaydınız esnasında, sizden menşe ülkenizi veya önceki mutat ikamet yerinizi terk etme nedenleriniz, ülkeden ayrıldıktan sonra yaşadıklarınız ve başvuruda bulunmanıza neden olan olaylar konusunda bilgi sunmanız istenecektir.
Kanun gereğince, normal şartlarda kayıt tarihinden itibaren 30 gün içinde sizinle şahsen bir mülakat gerçekleştirilecektir, ancak bu mülakatın daha sonraki bir tarihte gerçekleştirilme olasılığı da vardır. Mülakat için size belirtilen tarihte İGİM’de bulunmanız önemlidir. Gerekli görüldüğünde, ek mülakatlar yapılabilir. Ulusal kanunlar ve yönetmelikler, kimliğinizin ve sunmuş olduğunuz bilgilerin gizliliğine saygı gösterilmesini şart koşmaktadır.
Kanuna göre, başvurunuzun değerlendirilmesi kayıt tarihinizden itibaren en geç altı ay içinde Göç İdaresi Genel Müdürlüğü (GİGM) tarafından tamamlanacaktır. Ancak bu sürecin daha uzun bir zaman alabileceğini unutmayın. Kararlar münferit temelde verilecektir; aile adına yapılan başvurular tek bir başvuru olarak değerlendirilecektir ve karar, tüm aile için geçerli olacaktır. Karar verilirken kişisel durumunuz ve menşe ülkenizdeki veya önceki mutat ikamet yerinizdeki mevcut genel koşullar dikkate alınacaktır.
İtiraz usulleri
Uluslararası koruma başvurunuz GİGM/İGİM tarafından reddedildiğinde veya geri çekilmiş sayıldığında, eğer karara katılmıyorsanız, verilen olumsuz karara itiraz edebilirsiniz. Kararın tarafınıza tebliğ edildiği tarihten itibaren 10 gün içinde Uluslararası Koruma Değerlendirme Komisyonu’na (IPEC) yazılı olarak itirazda bulunmanız veya 30 gün içinde karara karşı İdare Mahkemesinde dava açmanız gerekmektedir. Uluslararası koruma başvurunuz hızlandırılmış değerlendirme kapsamında değerlendirildiyse veya kabul edilemez başvuru olarak sayıldıysa, olumsuz karara karşı 15 gün içinde İdare Mahkemesine itirazda bulunabilirsiniz. Olumsuz karara karşı belirtilen süre içinde itirazda bulunmazsanız, olumsuz karar nihai karar olarak değerlendirilecektir.
Olumsuz kararlara itirazda bulunmak için adli yardım hizmetlerinden faydalanabilirsiniz. Adli yardım, Türkiye’deki her baronun bünyesinde bulunan Adli Yardım Büroları tarafından sunulmaktadır.
Türkiye genelindeki bütün baroların iletişim bilgilerine Türkiye Barolar Birliği’nin resmi internet sitesi üzerinden erişebilirsiniz. Bu konuyla ilgili bilgiye bu broşürden de ulaşabilirsiniz.