Geçim Kaynakları SSS

Türkiye’de ikamet eden geçici koruma (GK) kapsamındaki bir Suriyeli olarak Türkiye’de çalışma hakkınız bulunmaktadır. Başvurabileceğiniz çeşitli çalışma izni türleri vardır ancak bunlardan en yaygın olanları maaşlı çalışma ve serbest çalışma için verilen izinlerdir.

İşgücü piyasasına erişmek ve iş fırsatlarından yararlanmak için Türkiye İş Kurumu İŞKUR’a ve/veya mevcut fırsatlar hakkında danışmanlık sunan UNHCR ortaklarına kaydolmanızı öneriyoruz.

Türkiye’de yasal olarak çalışmanın getirdiği birçok avantaj vardır ve yasadışı çalışmanın yanı sıra yasadışı işletmeler de kanuna aykırıdır. Türkiye’de çalışma izniniz ve/veya resmi işletmeniz olursa, sosyal güvenlik ve sigorta haklarından yararlanabilirsiniz ve bu sisteme erişebilirsiniz. Türk vatandaşları ile aynı haklardan yararlanmanın yanı sıra asgari ücret alma hakkınız olacaktır.

Geçici koruma kapsamındaki Suriyeliler, geçici koruma usullerinin tamamlanması ve geçici koruma kimlik belgelerini (üzerinde 99 ile başlayan numaranın bulunduğu) almalarınını takiben altı ay sonra çalışma izni başvurusunda bulunabilirler. Çalışma izni başvurusunu ikamet ilinizde yapmanız ve daha önceden çalışma izni almamış olmanız gerekmektedir.

Maaşlı çalışmaya yönelik çalışma izni başvuruları işveren tarafından yapılmaktadır. Sizi işe alacak olan işverenle bir iş anlaşması yaptıktan sonra işverenin sizin için Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’na (AÇSHB), çalışma izni başvurusunda bulunması gerekmektedir.

Çalışma izni verildikten sonra işvereniniz çalışma izni başvurusunun başarılı olduğunu belirten bir e-posta alacaktır. Başvurunun sonucu AÇSHB çevrimiçi çalışma izni sisteminin “Başvuru Takip Sistemi” üzerinden de takip edilebilir. AÇSHB tarafından sizin (işe alınacak kişi) için çıkarılan kart biçimindeki çalışma izni belgesi çalışacağınız adrese kargoyla gönderilecektir.

Yalnızca kayıtlı olduğunuz ilde çalışabileceğinizi unutmayın. Başka bir ilde iş bulursanız, işvereninizle birlikte kayıt yerinizi değiştirmek üzere İl Göç İdaresi Müdürlüğü’ne başvurmanız gerekmektedir. Bu başvuru için işvereninizle yaptığınız iş sözleşmesini yanınızda getirmeniz gerekecektir. Bu değişiklik yapıldıktan sonra, işvereniniz çalışma izni için başvurabilir.

Çalışma izni başvurusunda bulunmak için gereken belgeler şunlardır:

• Geçici koruma faydalanıcısının Geçici Koruma Kimlik Belgesi (üzerinde 99 ile başlayan kimlik numarasının bulunan);
• Kişinin fotoğrafı;
• İşveren ve işçi arasında imzalanmış sözleşme;
• İşverene ait e-Devlet şifresi, ve
• Gerekli görülmesi durumunda işyerine ait ilgili belgeler (faaliyet belgesi, diğer belgeler, kuruluşun güncel sermaye ve ortaklık yapısını gösteren belgeler, son vergi beyannamesi, vekâletname, vb.).

Hazır formlar Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın internet sitesinde mevcuttur. Hem Arapça hem de Türkçe şablonlar bulunmaktadır, fakat taraflar Türk iş kanununa göre istedikleri herhangi bir sözleşmeyi kullanmakta serbesttir.

Mevsimlik tarım işçisi olarak veya hayvancılıkla ilgili işlerde çalışmak istiyorsanız, muafiyet olasılığı mevcuttur. Kayıt olduğunuz yerdeki İŞKUR İl Müdürlüğü’ne başvurmanız ve tarım veya hayvancılık işinde mevsimlik çalışacağınızı belirtmeniz gerekmektedir. Size verilecek muafiyet belgesi ile Türkiye’de resmi olarak çalışabilirsiniz. Muafiyet belgesiyle sağlık hizmetlerine erişebilirsiniz. Emekli olmak için isteğe bağlı olarak Sosyal Güvenlik Priminizi de ödeyebilirsiniz.

Eğer kendi işinizde çalışıyor veya çalışmak istiyorsanız, Türkiye’de Türk Ticaret Kanunu’na göre kurulmuş ve kayıtlı olan yasal bir işletmeniz olmalıdır. Türkiye’de pek çok tür işletme vardır.

Türkiye’de, tıpkı bir başka yabancı gibi, kendi işletmenizi kurabilirsiniz – örneğin bir dükkan açabilirsiniz. Bu durumda işyerinizin de Türk yönetmeliklerine uygun olarak kaydedilmesi gerekmektedir. İşyerinizi kaydettirme konusunda size yardımcı olmak üzere UNHCR’dan destek almanız mümkündür.

Türkiye’de işletmenizi resmi olarak kaydettirdikten sonra, kendiniz de çalışma izni başvurusunda bulunabilirsiniz. Çalışma izni başvuru süreci, kendi işletmenizi kurma ve girişimcilik programlarına başvurma konusunda UNHCR ortaklarından danışmanlık alabilirsiniz.

İş yerlerinde yabancılara uygulanan kotalara ek olarak, Türkiye’de bazı meslekler sadece Türkiye Cumhuriyeti vatandaşları tarafından icra edilebilmektedir.

Bu sebepten ötürü, bu meslek grupları için yapılan çalışma izni başvuruları red edilmektedir. Aşağıda yer alan meslek grupları sadece Türkiye Cumhuriyeti vatandaşlarına ayrılmış olup, yabancıların çalıştırılması yasaktır.

• Dişci,
• Hasta bakım personeli,
• Eczacı,
• Veteriner hekim,
• Özel hastane genel müdürü,
• Avukat,
• Devlet kurumları veya özel sektörde görev yapan güvenlik personeli,
• Türkiye Cumhuriyeti sularında mercan, inci, sünger, midye, istiridye, balık ihracatcısı; dalgıç, hafriyat işçisi, kaptan, mühendis (denizcilik bağlamında), nakliye memuru ile gemi personeli,
• Gümrük komisyoncusu,
• Turist rehberi,
• Hakim
• Savcı

Suriyeli mülteciler; Halk Eğitim Merkezleri tarafından ücretsiz sunulan Türkçe, hobi ve mesleki eğitim kurslarına kayıt yapırabilirler. Kurslara kayıt sırasında Geçici Koruma Kimlik Belgenizi yanınızda bulundurmalısınız. Halk Eğitim Merkezleri açacakları kurslara kendileri karar verip, bölgesel talep doğrultusunda yeni kurs açma yetkisine sahiptir. Ek olarak, AÇSHB tarafından beceri edindirme kursları sunulabilmektedir. Mevcut olanaklar için İŞKUR’un internet sitesini ziyaret edebilirsiniz.

UNHCR ve ortakları da aynı zamanda mesleki eğitim olanakları sunmaktadırlar. Daha fazla bilgi için lütfen bizimle iletişime geçin.