لەم دواییانەدا زۆر کەس هەوڵیانداوە بە رێگای جیاواز عێراق جێبهێڵن، بەشێکیان لەڕێگای ئێران و تورکیاوە بۆ ئەوەی خۆیان بگەیەننە یەکێتی ئەوروپا بۆداواکردنی مافی پەنابەرێتی. ئەم گەشتانە زۆر کات لەلایەن چەند قاچاخچییەکەوە رێکدەخرێن و هاندەدرێن کە داوای پارەیەکی زۆر دەکەن بەبێ هەبوونی گەرەنتی گەیشتنت بە شوێنی مەبەست

لە ساڵانی رابردوودا هەزاران لەو هاوڵاتییانە خۆیان و خێزانیان کەوتوونەتە ناو دۆخی زۆر سەختەوە و شوێنی مانەوە، خواردن و خواردنەوە و چاودێری پزیشکیان نەبووە. بەشێکی زۆریان لە سنوورەکان گەڕێندراونەتەوە و دۆخیان لە پێش گەشتەکە خراپتر بووە، پارەیان پێنەماوە و تووشی قەرزێکی زۆربوون و ماڵێکیان نەماوە بۆی بگەڕێنەوە. بەشێکی زۆر کەمیان گەیشتوونەتە یەکێتی ئەوروپا و ئەوانەی گەیشتووشن دەڵێن، خۆیان و ئەندامانی خێزان و منداڵەکانیان تووشی بارودۆخێکی سەختی دەروونی بوونەتەوە.

لە مەترسییەکان تێبگە

هەرچەندە داواکردنی پەنابەری مافی خۆتە و دەبێت رێزی لێبگیرێت، بەڵام دەبێت ئاگاداربیت گەشتکردن بەبێ ڤیزا کارێکی زۆر مەترسیدارە و لە هەرکوێ داوای مافی پەنابەری بکەیت ئەگەری هەیە خۆت و خێزانەکەت بخەیتە بەردەم مەترسی فیزیکی، دەروونی و داراییەوە

قاچاخچییەکان کاتێک ئەم گەشتانە رێکدەخەن لەوانەیە داوای پارەت لێبکەن لە پێش، یاخود لەکاتی و لەدوای گەشتەکەدا و ناتوانن هیچ گەرەنتییەکت بدەنێ کە بتگەیەننە شوێنی مەبەست. خۆت و خێزانەکەت لەوانەیە ببنە قوربانی دەستی کەسانێک کە تەنیا بیر لە قازانج و بەرژەوەندی خۆیان دەکەنەوە کاتێک بەڵێنت پێدەدەن کە بتگەیەننە وڵاتێکی دیکە بەشێوەیەکی نایاسایی. ئەو کەسانە سەلامەتی و بەرژەوەندی تۆیان بەلاوە گرنگ نییە و سوود لە دۆخەکەت دەبینن کە ناتوانیت بە شێوەیەکی یاسایی گەشت بکەیت. خۆت و خێزانەکەت لەوانەیە رووبەڕووی مەترسی سوکایەتیکردن و قۆستنەوەی بارودۆخەکەتان بۆ مەبەستی خراپ ببنەوە.

دەستکەوتنی ڤیزا بۆ وڵاتێکی هاوسنوور لەگەڵ یەکێتی ئەوروپا گەرەنتی گەیشتنت بە ئەوروپا ناداتێ. وڵاتانی یەکێتی ئەوروپا ڤیزایان جیاوازە و بەبێ هەبوونی ناتوانیت بە سەلامەتی بگەیت و رووبەڕووی مەترسی دەستگیرکردن، جیابوونەوە لە خێزانەکەت و گەڕاندنەوەت بۆ وڵاتەکەت دەبیتەوە.

بزانە پێش ئەوەی بڕۆیت

بەپێی رێنماییەکانی لایەنە پەیوەندیدارەکانی پارێزگای دهۆک هەر کاتێک هاوڵاتییەک هەرێمی کوردستان لەڕێگەی وشکانی یاخود ئاسمانەوە جێبهێڵێت چیدیکە بۆی نییە داوای خۆتۆمارکردن لە کۆمسیۆنی باڵای نەتەوەیەکگرتووەکان بکات یاخود کارتی نیشتەجێبوون بەدەستبهێنێت، تەنیا ئەگەر رێگەپێدانی بەڕێوەبەرایەتی نیشتەجێبوونی وەرگرتبێت پێش گەشتەکەی.

خۆت و خێزانەکەت بپارێزە

ئاگاداری ئەو بەڵێن و دەنگۆیانە بە کە لە سۆشیاڵ میدیا و وێبسایتی متمانە پێنەکراو دەیانبینیت. چەندین پەیج و وێبسایتی ساختە لەسەر سۆشیاڵ میدیا هەیە کە بەڵێنی ناراست دەدەن و تەنانەت خۆیان وەکو کۆمسیۆنی باڵای نەتەوە یەکگرتووەکان بۆ کاروباری پەنابەران، یاخود نەتەوە یەکگرتووەکان، یاخود وەکو کونسوڵگەری وڵاتانی دیکە پیشان دەدەن بۆ دەستکەوتنی پارە و خزمەتگوزاری.

لەکاتی بینینی هەر رێکخراوێک یاخود کەسێک کە بانگەشەی کارکردنی بۆ کۆمسیۆنی باڵای پەنابەران کرد و داوای پارەی کرد لەپێناو هاوکاریکردندا، لێی دوور بکەوەرەوە و ئاگادارمان بکەرەوە. تکایە بەردەوام بیرت بێ هەموو خزمەتگوزارییەکانی نەتەوە یەکگرتووەکان و رێکخراوە مرۆییەکان بێ بەرامبەرن.

پەیوەندی بکە

ئەگەر خۆت یان خێزانەکەت پێویستیان بە ئامۆژگاری، پشتگیری یاخود راوێژکاری هەیە سەبارەت بە دۆخیان لە عێراق، لەناویاندا ئەگەر حەزبکەیت لەگەڵ ئەندامانی خێزانەکەت لە ئەوروپا یاخود بەریتانیا یەکبگرنەوە، پەیوەندی بە کۆمسیۆنی باڵا یاخود هاوبەشەکانمانەوە بکە بۆ دەستکەوتنی زانیاری

کەمپی پەنابەرانی دۆمیز ٢، پارێزگای دهۆک، هەرێمی کوردستان، ئێراق – تشرینی دووەم ٢٠٢٢

غالب و خێزانەکەی، دوای هەڵاتن لەتوندوتیژیەکانی لەوڵاتی خۆیان، لەساڵی ٢٠١٢  لەسوریاوە گەیشتنە هەرێمی کوردستانی عێراق و لە چەند ناوچەیەکی جیاواز لەپارێزگای دهۆک لەهەرێمی کوردستانی عێراق نیشتەجێ بوون، ئەو خێزانە تێکۆشان بۆ ئەوەی بتوانن بژێوی ژیانیان لەدەربەدەری لە هەرێمی کوردستانی عێراق دابین بکەن. ئەو خێزانە کەحەوت منداڵیان هەیەو یەکێکیان کێشەی بینین و یەکێکی تریشیان کێشەی دواکەوتنی گەشەی هەیە، گەشتە حەوت ساڵانەکەی دەربەدەرییان لەشاری دهۆک دەستپێکرد و لەساڵی ٢٠١٩ لەکەمپی پەنابەرانی دۆمیز گیرسانەوە. خێزانەکە بەهۆی ئەوەی ژیانی دەرەوەی کەمپ قورس بوو بۆیان، بۆیە ڕوویان لەژیانی ناو کەمپ کرد.

دوای ئەوەی غالب و خێزانەکەی ڕوویان لەکەمپی دۆمیز کرد، غالب هەموو هەوڵێکی خۆی خستەگەڕ بۆ ئەوەی سێ منداڵەکەی لە یەکێک لەقوتابخانەکانی ناو کەمپەکەدا تۆمار بکات. لەبەر ئەوەی منداڵەکانی لەقوتابخانە حکومییەکانی هەرێمی کوردستانی عێڕاق ناویان تۆمار کردبوو و بە زمانی کوردی ناوخۆیی مەنهەجی کوردیان خوێندبوو لەکاتێکدا قوتابخانەکانی ناو کەمپەکە هێشتا ئەو کات بەزمانی عەرەبی وانەیان لێ دەگوترایەوە، بۆیە ئەحمەد و دوو خوشک و براکەی لەماوەی سێ ساڵی ڕابردوودا لەخوێندن دابڕابوون.

لەمانگی ئەیلولی ساڵی ٢٠٢٢، غالب توانی دووبارە سێ لەمنداڵەکانی لەقوتابخانە تۆمار بکاتەوە، سوپاس بۆ جێبەجێکردنی سیاسەتی تێکەڵکردنی پەروەردەی پەنابەران لەلایەن وەزارەتی پەروەردەی حکومەتی هەرێمی کوردستانەوە، ئێستا ئەحمەد و خوشک و براکانی دەتوانن بچنە قوتابخانە و لەگەڵ هاوپۆلەکەیان فێرببن.

غالب (باوکی ئەحمەد) وتی”ئەحمەد لەقوتابیە نایابەکان بوو. بەڕاستی هەستم بە ناڕەحەتی دەکرد کەدەمبینی لەقوتابخانە دابڕاوە و لەداهاتووی ئەو نیگەران بووم. کاتێک ئەمساڵ زانیاریم لەسەر سیاسەتی نوێی پەروەردە زانی، یەک چرکەم بەفیڕۆ نەدا و پەیوەندیم بە بەڕێوەبەرایەتی پەروەردە کرد بۆ بەدەستهێنانی هەموو بەڵگەنامە پێویستەکان و تۆمارکردنی لەقوتابخانەیەکی حکومی ناوچەکە”.

تشرینی یەکەمی ٢٠٢٢ | ئەحمەد و سیبەر لەگەڵ باوکیان دانیشتون بۆ پێداچوونەوە بەوانەکانیان پێش ئەوەی وانەکانیان لە دەوامی پاشنیوەڕۆ دەستپێبکەن. ئەحمەد کوڕێکی پەنابەری سوری تەمەن دە ساڵانە، دوای نزیکەی سێ ساڵ دابڕان لەقوتابخانە، دووبارە لەقوتابخانەی حکومی ژڤان ناوی تۆمارکردەوە لە کاتێکدا خوشکە حەوت ساڵانەکەی لەم وەرزەدا ساڵی دووەمی خوێندنی لەهەمان قوتابخانە دەستپێکردووە.

لەقوتابخانەی ژڤان ئەحمەد گەورەترینی هاوپۆلەکانی بوو چونکە دەبوو سەرلەنوێ دەستپێبکاتەوە بۆ ئەوەی قەرەبووی ئەو ساڵانە بکاتەوە کە لەقوتابخانە دابڕابوو. جیاوازی تەمەن لەگەڵ قوتابیەکانی تر بەهیچ شێوەیەک بێهیوای ناکات. ئەو دڵخۆشە کە دووبارە گەڕاوەتەوە قوتابخانە. سه‌ره‌ڕاى ئه‌وه‌ش، لەلایەن مامۆستایانەوە وەک نوێنەری پۆل هەڵبژێردرا، ئەمەش وایکرد زۆر شانازی بەخۆیەوە بکات. ئەحمەد بە جۆش و خرۆشەوە وتی “ زۆر دڵخۆشم بەگەڕانەوەم بۆ قوتابخانە. بەڕاستی بیری هەڵدانەوەی لاپەڕەکانی کتێبی خوێندن و ئامادەبوونم لەگەڵ هاوپۆلەکانم دەکرد. نەمدەزانی داهاتوو بۆ من و خوشکەکەم چۆن دەبێت. بەڕاستی گەڕانەوەمان بۆ قوتابخانە هیوا بەخشە”.

سەبارەت بەسیبەر، ساڵی ڕابردوو پۆلی یەکەمی لەقوتابخانەیەکدا دەستپێکردبوو کە مەنهەجی وانەوتتنەوەی بەزمانی عەرەبی بوو. ئەمساڵ مامۆستاکانی بەزمانی کوردی قسە دەکەن ئەمەش دڵخۆشی کردوە، سیبار وتی “دڵخۆشم بەخوێندن بەو زمانەی لەگەڵ خێزانەکەم و هاوڕێکانم قسەی پێدەکەم”.

لەسەر ئاستی جیهانی، کۆمسیاری باڵای نەتەوەیەکگرتوەکان بۆ کاروباری پەنابەران (UNHCR) و هاوبەشەکانی لەنزیکەوە لەگەڵ حکومەتەکاندا کاردەکەن بۆ داکۆکیکردن لەدەستڕاگەیشتن بە خوێندنی ئاست بەرز بۆ پەنابەران لەسیستەمی پەروەردەی گشتی ئەو وڵاتەی کەمیواندارییان دەکات. سیاسەتی تێکەڵکردنی پەروەردەی پەنابەران نموونەیەکی سەرکەوتووە بەسەرپەرشتی وەزارەتی پەروەردەی حکومەتی هەرێمی کوردستان. جێبەجێکردنی سیاسەتی تێکەڵکردنی پەروەردەی پەنابەران لەم ساڵدا دڵنیایی دەدات لەوەی کەمنداڵانی پەنابەر لەپۆلی یەک تا چوار دەرفەتی باشتریان بۆ تێکەڵبوون بەکۆمەڵگەی ناوخۆیی هەیە و ڕێگە بەهەموو منداڵان دەدات بەیەکسانی دەستیان بگات بەخوێندنی ئاست بەرز و بەشێک بن لەهەمان کۆمەڵگا لەڕێگەی پتەوکردنی پەیوەندی نێوان منداڵانی پەنابەر و منداڵانی کۆمەڵگەی میواندار کە پێکەوە لەهەمان قوتابخانە دەخوێنن. سیاسەتی تێکەڵکردنی پەروەردەی پەنابەران تەنها بۆ قوتابیان سوودمەند نیە، بەڵکو پشتگیری لەڕێکخستنی مامۆستایانی لێهاتووی سوری دەکات بۆ ئەوەی مافی یەکسانیان لەوەرگرتنی یارمەتی هەبێت وەک مامۆستایانی کۆمەڵگەی ناوخۆیی – ئەمەش سەرکەوتنێکی گەورەیە چونکە یارمەتی پەنابەران دەدات بژێوی ژیانیان دابین بکەن و پشتگیری لەسیستەمی پەروەردە بکەن کەپێشوازی لەقوتابی زیادە کردووە.