کەمپا دومیز 2 یا پەنابەران ، کەرتێ هەرێم ، پارێزگەها دهوک ، هەرێمی کوردستان، ئێراق – تشرینا دووەم ٢٠٢٢
غالب و خێزانا خو هاتنە هەرێما کوردستانا عیراقێ ل ٢٠١٢ ، هەر ژ دەمێ هاتنا وان ل ٢٠١٢ ل گەلەک دەڤەرێن ناڤەندا پارێزگەها دهوکێ ژیان (هەرێما کوردستانا عیراقێ). پشتی ئەڤێ خێزانێ ژ ئەگەرێ توند و تیژیێ لوەلاتێ خو بازدای ، گەلەک ئاستەنگ کەتنە لبەر سینگێ وان بۆ پەیداکرنا پێتڤیێن ژیانا خو لوەلاتێ پەنا لێخاستی لهەرێما کوردستانا عیراقێ. خێزانا غالبی کو پێک دهێت ژ حەفت کەسان گەشتا خو دەستپێکر ل باژێرێ دهوکێ د گەل گەلەک ئاستەنگا بۆ ماوێ حەفت ساڵا کو ئێک ژ وان ئاریشێن چاڤا یێن هەین و ئێکێ دی ئاریشێن گەشەکرنا پاشوەخت یێن هەین تا لدوماهیێ ئاکنجی بوین لکەمپا پەنابەران لدومیز لساڵا ٢٠١٩. خێزانێ جهێ ئاکنجیبونا خو ڤەگوهاست بۆ لناڤا کەمپێ ژبەر کو ژیان گەلەکا گران بۆ ژ دەرڤەی کەمپێ.
پشتی ڤەگوهاستنێ بۆ کەمپا دومیز ، غالبی هەولدا و هەمی شیانێن خو مەزاختن کو سێ ژ زارۆکێن خو دووبارە تۆماربکەت لقوتابخانەکێ لکەمپێ. بەلێ پا نەشیا ژبەر کو هەمی زارۆکێت وی د تۆمارکری بون ل قوتابخانێت حکومی لهەرێما کوردستانا عیراقێ ، زارۆک فێری زمانێ کوردی یێ ناڤخویی ببون کو لدیف سیستەمێ خواندنێ یێ کوردی چوبون و قوتابخانێت لناڤا کەمپێ دا بزمانێ عەرەبی بوون . ژبەر ئەڤی ئەگەری ئەحمەد دگەل دوو ژ خیشک و برایێن خو ڤەقەتیان ژ قوتابخانێ بۆ ماوێ سێ ساڵا.
لهەیڤا ئەیلولێ ٢٠٢٢ ، غالب شیا سێ ژ زارۆکێن خو دووبارە تۆماربکەت لقوتابخانێ ، سوپاس بۆ ئەنجامدانا سیاسەتا تێکهەلکرنا پەروەردا پەنابەران ژ لایێ وەزارەتا پەروەردێ یا حکومەتا هەرێما کوردستانێ، کو نوکە ئەحمەد و خیشک و برایێن خو د شێن بچنە قوتابخانێ و فێر ببن دگەل هەڤالێن خو.
” ئەحمەد ئێک ژ زیرەکترین قوتابیا بوو. ئەز گەلەک داما د بوم لدەمێ من زارۆکێت خو د دیتن دەرڤەی قوتابخانێ و خەما پاشەروژا وان من هەلدگرت. وەختێ ئەز ئاگەهی سیاسەتا پەروەردێ یا نوی بویم ئەڤ ساڵە ، من ئێک خولەک هزرا خو نەکر و راست قەستا رێڤەبەریا پەروەردێ کر دا کو بەلگەنامێن پێتڤی پەیدا بکەم ژبو دووبارە تومارکرنا وان د قوتابخانێن ناڤخویێ یێن حکومی دا.” غالب د بێژیت (بابێ ئەحمەدی).
ل قوتابخانا ژڤان ، ئەحمەد مەزنترین قوتابی بوو دناڤ هەڤالێت خودا کو پێتڤیە ئەو ژ سەر و شنی دەستپێبکەت دا ئەو ساڵێت ژێ چووین قەرەبوو بکەت. جێوازیا تەمەنی د ناڤبەرا وی و هەڤالێت وی دا چ جارا نە بویە ئاستەنگ د رێکا خواندنا ویدا. ئەحمەد گەلەکێ کەیفخوشە بزڤریتە ڤە بۆ قوتابخانێ. ئەحمەد یێ هاتیە هەلبژارتن وەک نوینەرێ قوتابیان ل پولا خو ژ لایێ ماموستا یێن خو ڤە کو ئەو گەلەک شانازیێ بخو د بەت. ” ئەز گەلەکێ بکەیفم بزڤرمە قوتابخانێ ڤە . ئەز گەلەکێ خەریب بویم ژ وەرگێرانا لاپەرێن پەرتوکێت خو و دگەل هەڤالێت خو بم . من نە دزانی کا دێ پاشەروژا من و خیشکا من یا چەوا بت. ڤەگەریانا مە بۆ قوتابخانێ هیڤیەکا مەزن دا مە.” ئەحمەد بکەیف د بێژیت
سیبەرێ پولا ئێکێ یا قوتابخانێ دەستپێکر پار دگەل سیستەمێ عەرەبی. ئەڤ ساڵە، ماموستایێن وێ بکوردی د ئاخڤن کو گەلەک کەیفا وێ یا بهندێ هاتی. “ئەز گەلەکا بکەیفم کو نوکە بئەوی زمانی د خوینم ئەڤێ ئەز د گەل خیزان و هەڤالێت خو پێ د ئاخڤم.” – سیبەر د بێژیت.
سیبەرێ پولا ئێکێ یا قوتابخانێ دەستپێکر پار دگەل سیستەمێ عەرەبی. ئەڤ ساڵە، ماموستایێن وێ بکوردی د ئاخڤن کو گەلەک کەیفا وێ یا بهندێ هاتی. “ئەز گەلەکا بکەیفم کو نوکە بئەوی زمانی د خوینم ئەڤێ ئەز د گەل خیزان و هەڤالێت خو پێ د ئاخڤم.” – سیبەر د بێژیت.
لسەرانسەرێ جیهانێ ،کومسیونا بلند یا نەتەوەیێن ئێکگرتی بۆ کاروبارێن پەنابەران UNHCR و هەڤکارێن وێ پێکڤە و ژ نێزیک کار د کەن دا پەنابەر پەروەردەکا باش وەرگرن د سیستەمێ پەروەردێ یێ حکومی د ناڤ وەلاتێ خوجهدا. سیاسەتا تێکهەلکرنا پەروەردا پەنابەران نمونەکا سەرکەفتیانە یە، کو وەزارەتا پەروەردا حکومەتا هەرێما کوردستانێ سەرکێشیا ئەڤێ سیاسەتێ د کەت. ئەنجامدانا ئەڤێ سیاسەتێ د ئەڤ ساڵەدا زارۆکێن پەنابەر ژ پولا ١ تا ٤ دەلیڤە یا بو هەی بهێنە تێکهەلکرن د گەل کومەلگەها ناڤخویێ دا. ئەڤ سیاسەتە دەلیڤێ د دەتە زارۆکان بیەکسانی پەروەردەکا باش بدەستخوڤە بینن ، و ببنە پارچەیەک د هەمان جڤاک دا برێکا پێکئینانا پەیوەندیان د ناڤبەرا زارۆکێن کومەلگەها خوجهدا ئەڤێن د هێنە هەمان قوتابخانە. نە تنێ قوتابی د مفادارن ، بەلکی ئەڤ سیاسەتە پشتگیریا هندێ د کەت کو ماموستا یێن خودان شیان یێن سوری ژی د مفادار بن د هەمان سیستەمێ خواندنێ دا وەک ماموستایێن ناڤخویێ – ئەڤە د بیتە سەرکەفتنەکا مەزن کو هاریکاریا پەنابەران د کەت دا پێتڤیێن ژیارا خو بدەستخوڤە بینن و پشتگیریا سیستەمێ پەروەردێ د کەت کو پێشوازیا پتر قوتابیا دکەت.