Dib-u-dejintu

Maya. Ma lihid xaq dib-u-dejin, waxaana jira qaxooti badan oo ku sugan Indonesia iyo guud ahaan dunida oo aan la dib-u-dejin doonin. UNHCR waxay fahamsan tahay in arrintani niyad-jab iyo xanaaq keeni karto. Ku sii firfircoonow intaad ku sugan tahay Indonesia adigoo waxbarashada sii wadaya, baranaya xirfado cusub, la falgalaya bulshada, iyo isticmaalaya danahaaga iyo kartidaada si togan, taasoo kaa caawin doonta inaad hesho xal waara mustaqbalka, ha ahaato iyada oo loo marayo wadooyin kale oo taageero leh, ku noqoshada dalkii hooyo haddii aad rabto, ama xal kale oo aad awooddo inaad raacdo.

Dib-u-dejinta waxaa la aasaasay si loo siiyo xal qaxootiga ugu nugul adduunka oo dhan. UNHCR iyo dalalka dib-u-dejinta waxay ku heshiiyeen shuruudo baahiyo guud oo ballaaran si loo aqoonsado qaxootiga u-qalmidda si hufan oo daahfuran. Marka laga soo tago shuruudahan guud, dalal gaar ah ayaa yeelan kara shuruudo kale oo ay ka codsadaan UNHCR in lagu dabaqo marka la aqoonsanayo kiisaska. Ugu dambayn, UNHCR waa inay sidoo kale tixgelisaa tirada xaddidan ee meelaha la heli karo. In kasta oo qaxooti badan oo adduunka iyo Indonesia ku sugan ay yihiin kuwo nugul oo buuxiya shuruudaha guud ee dib-u-dejinta, tirada xaddidan ee meelaha dib-u-dejinta ah waxay ka dhigan tahay in UNHCR ay mudnaanta siiso kuwa ugu NUGUL marka la tixgelinayo dib-u-dejin.

Marka la aqoonsanayo lana mudnaanta siinayo kiisaska loo gudbinayo, UNHCR waxay tixgelisaa dhammaan macluumaadka laga heli karo adiga iyo qoyskaaga si loo go’aamiyo in kiiskaaga mudnaanta la siiyo tirada xaddidan ee meelaha dib-u-dejinta ee sanad walba loo qoondeeyo Indonesia. Waxa ugu muhiimsan ee la tixgeliyo waa heerka nuglaantaada gaarka ah ee Indonesia. Sidoo kale waa in aan qiimeynaa kiiskaaga iyadoo la raacayo shuruudo dheeraad ah oo ay dejin karaan dalalka dib-u-dejinta marka la go’aaminayo haddii iyo meesha laguu gudbin karo.

Ma awoodid inaad naftaada u aqoonsato dib-u-dejin. Haddii UNHCR ay qiimeyso in lagaa mudnaanta siiyo tixgelinta dib-u-dejinta, annaga ayaa kula soo xiriiri doona.

Sida ku cad Xeerka Madaxweyne 2016, Indonesia gudaheeda ma jirto wax kala sooc ah oo lagu sameeyo qaxootiga iyo dadka magangalyada codsanaya marka laga eego sida Dowladda u maamusho. Sidoo kale, ma jirto wax kala sooc ah oo ku saabsan gargaarka ay UNHCR siiso qaxootiga iyo dadka magangalyada codsanaya.

Dib-u-dejintu waa xal u furan qaxootiga. Sidaas darteed, kaliya kuwa maray RSD oo lagu aqoonsaday qaxooti ayaa dib-u-dejin kara. Si kastaba ha ahaatee, xaaladdaada magangalyada codsade ma ka hor istaagayso in laguu aqoonsado dib-u-dejin. Haddii qof magangalyada codsade ah loo arko inuu u baahan yahay dib-u-dejin, ama haddii qof magangalyada codsade ah helo fursad waddo kale oo taageero leh oo u baahan xaalad qaxooti, UNHCR waxay si mudnaan leh u samayn doontaa aqoonsiga xaaladda qaxootiga si xalalkaaga loo sii wado.

Dadka magangalyada codsanaya waa INAAN la xiriirin UNHCR iyaga oo codsanaya RSD si loogu tixgeliyo dib-u-dejin. Haddii aan u aragno inaad u baahan tahay dib-u-dejin, annaga ayaa kula soo xiriiri doona si aad u marto RSD.

In kasta oo UNHCR ay aqoonsato qaxootiga si loo tixgeliyo dib-u-dejin oo ay wareysato si loo qiimeeyo u-qalmitaankooda dib-u-dejin, go’aanka ugu dambeeya ee aqbalaadda qaxooti dib-u-dejin waxaa leh dalalka dib-u-dejinta.

Dalalka dib-u-dejinta looma khasbana inay bixiyaan meelaha dib-u-dejinta. Waxay si iskaa wax u qabso ah u bixiyaan tirada meelaha dib-u-dejinta sanad kasta. Dalal qaar ayaa xadidaa cidda lagu dejin karo dalalkooda sababtoo ah siyaasadaha dowladda, helitaanka guryaha, iyo tixgelinno kale. In kasta oo UNHCR ay si joogto ah u taageerto shuruudo sida ugu ballaaran ee suurtogalka ah, dalalka dib-u-dejinta waxay xaq buuxa u leeyihiin inay dejistaan shuruudo ku saabsan cidda ay aqbali doonaan inay dalkooda soo gasho.

Haa. Maadaama ay jiraan qaxooti badan oo u baahan dib-u-dejin iyo meelo aad u kooban, qaxootiga rabshadaha sameeya ama ku xad-gudba sharciga Indonesia waxaa laga yaabaa in aan mudnaanta lagu siin dalalka dib-u-dejinta. Joogitaanka habeenkii meel ka baxsan xafiisyada UNHCR iyo la-hawlgalayaasha, xanibista albaabada xafiisyada UNHCR iyo xarunta soo-dhaweynta, iyo dhaqanka xad-gudub, caro, ama rabshad leh ayaa laga yaabaa inay ka dhigto qof aan u-qalmin dib-u-dejin.

Haddii xubnaha qoyska, saaxiibada, tahriibiyayaasha, ama dadka kale ay kuu sheegeen in si toos ah laguu dib-u-dejin doono haddii aad timaado Indonesia, waxay ku qaldanaayeen. Sida UNHCR mar walba sheegtay, dib-u-dejintu ma aha xaq, mana la dib-u-dejin doono dhammaan qaxootiga ku sugan Indonesia.

UNHCR waxay fahamsan tahay in macluumaadkan uu niyad-jab weyn ku yahay qaxootiga iyo dadka magangalyada codsanaya ee u safray Indonesia iyaga oo filayay inay heli doonaan dal dib-u-dejin. Si kastaba ha ahaatee, tani waa xaqiiqda.

Sida caadiga ah maaha. UNHCR waxay mudnaanta siisaa dadka ugu nugul marka la tixgelinayo kiisaska dib-u-dejinta. Caafimaadku waa hal tilmaame oo nuglaanta ah, laakiin waxaa jira noocyo kale oo badan oo nuglaanta daran iyo baahiyo ilaalin ah oo mudan in dib-u-dejin loo tixgeliyo. Dalalka dib-u-dejinta waxay bixiyaan shuruudo gaar ah si kiis loogu tixgeliyo dib-u-dejin iyadoo loo eegayo qaybta baahida caafimaad. Sidoo kale, waxay xaddidaan tirada kiisaska leh xaalad caafimaad oo daran ee la gudbin karo sanad kasta. Natiijo ahaan, qaxooti aad u yar oo qaba xaalad caafimaad ayaa loo gudbin doonaa dib-u-dejin.

Ma aha shardi. Helitaanka gargaarka lacageed micnaheedu maaha in UNHCR ay ku tixgeliso inaad u qalanto dib-u-dejinta. Baahiyaha dhaqaale iyo bulsho ee sii kordhaya waxaa lagu qiimeeyaa qayb ka mid ah nuglaanta guud ee qaxootiga marka la go’aaminayo u-qalanka dib-u-dejinta.

UNHCR Indonesiya waxay mudnaan siisaa qaxootiga marka ay timaado arinta dib-u-dejinta iyada oo ku salaynaysa nugulnaanta iyo baahiyaha ilaalinta. Muddada joogitaanka Indonesiya waxay noqon kartaa mid ka mid ah tixgelinta marka la qiimeynayo u-qalmitaanka dib-u-dejinta. Si kastaba ha ahaatee, xaqiiqda ah in aad joogtey Indonesiya muddo dheer keliya kuuma suurta-gelinayso in aad dib udejin u qalanto. Fursadaha dib u dejinta waa xadidan yihiin mana heli doonaan dhammaan qaxootiga Indonesiya.

Maya, taasi ma aha sax. Ragga aan guursan ee lagu qiimeeyo inay leeyihiin nuglaansho iyo baahiyo ilaalin oo sareeya sidoo kale waa la tixgeliyaa marka la eego dib-u-dejinta. Sida dhammaan kiisaska kale, waa inaan mudnaanta siinnaa kuwa ugu nugul iyadoo lagu saleynayo tirada meelaha dib-u-dejinta ee la heli karo.

Haa. Qaxootigu sidoo kale waxay si nabad ah ugu safri karaan una heli karaan xal waddan saddexaad iyagoo adeegsanaya waddooyin kale oo dheeri ah complementary pathways. Macluumaad ku saabsan waddooyinkan kale waxaa laga heli karaa bogga HELP ee internetka.

Waa in aad awooddaa inaad ku sii noolaato Indonesia ilaa xal la helo — ha ahaado waddan saddexaad ama waddankaagii asal ahaan. Inta aad ku sugan tahay Indonesia, sii wad waxbarashadaada, baro xirfado cusub, ka qaybgal bulshada, oo isticmaal danahaaga iyo kartidaada si wax dhisaya. Tani waxay kaa caawin doontaa inaad adkaato, waxayna hubin doontaa in waqtigaaga ku qaadata Indonesia uu noqdo mid togan intii suurtogal ah, sidoo kalena waxay kuu diyaarin doontaa xal waara mustaqbalka.

Maya. UNHCR waxay tixgelisaa dhammaan arrimaha khuseeya ka hor inta aan la go’aamin waddanka dib-u-dejinta ee laguu gudbinayo, oo ay ku jiraan xaaladdaada qoyska, xiriirrada qoyska ee aad ku leedahay waddamada saddexaad, iyo tirada meelaha bannaan ee laga heli karo waddamada dib-u-dejinta.

Waddan kasta oo dib-u-dejin ah wuxuu leeyahay hannaan go’aan qaadasho u gaar ah, waxaana kiis kasta uu ka duwan yahay kan kale. Qaar ka mid ah qaxootiga waxay helaan go’aan lix bilood gudahood, halka kuwa kalena ay sugayaan sanado. Sidaas awgeed, way adag tahay in la bixiyo waqti sugan oo sax ah. Marka go’aan laga gaaro kiiskaaga waa lagu wargelin doonaa. Ilaa waqtigaas, ma awoodi doonno inaan bixino wax warbixin ah oo cusub.

Waddamada dib-u-dejinta waxay leeyihiin hab go’aan qaadasho u gaar ah, waana kala duwan yahay waqtiga ay go’aanka ku gaaraan kiis ilaa kiis. UNHCR ma saamayn karto habka go’aan qaadashada ee waddamada dib-u-dejinta. Si kastaba ha ahaatee, UNHCR si joogto ah ayey ula socotaa waddamada dib-u-dejinta si ay u hesho warbixinno ku saabsan kiisaska qaxootiga loo gudbiyay dib-u-dejin, waxayna ku dadaashaa in ay ku dhiirrigeliso waddamadaas in ay dedejiyaan habka marka ay suurtagal tahay.

Dib-u-gudbintu si toos ah uma dhacdo, waxaana kiis kasta lagu qiimeeyaa si gaar ah. UNHCR ayaa go’aamin doonta in kiiskaaga dib loo gudbinayo iyo in kale, iyadoo lagu saleynayo shuruudaha UNHCR iyo tirada meelaha bannaan ee laga heli karo waddamada dib-u-dejinta. Kaliya tiro yar oo kiisaska ah ayaa dib loogu gudbin karaa waddan kale.

Hadda, ma jiraan shuruudo tallaal oo qaxootiga la dhoofaya dib-u-dejin ah ee u socda waddan saddexaad. Kiiskaaga dib-u-dejinta kuma saameyn doono in aad heshay ama aanad helin tallaallo.

Si kastaba ha ahaatee, xirfadlayaasha caafimaadka ee caalamka ayaa marar badan xoojiyay in tallaallada ay oggolaatay Ururka Caafimaadka Adduunka (WHO) si buuxda loo tijaabiyay laguna arkay inay ammaan yihiin isla markaana waxtar u leeyihiin ka hortagga cudurka COVID-19 ee halista ah. In aan la qaadan tallaalka waxay kordhin kartaa halistaada ah inaad si daran u xanuunsato.

Haddii aadan u qalmin dib-u-dejin, UNHCR ma awoodi doonto inay kiiskaaga u gudbiso waddan dib-u-dejin ah. Si kastaba ha ahaatee, taasi macnaheedu ma aha inaad joojisay noqoshada qaxooti. Waxaad sii wadan doontaa helitaanka ilaalinta caalamiga ah iyo adeegyada gargaar ee ay bixiso UNHCR.

Haddii isbeddel ku yimaado qoyskaaga, fadlan si degdeg ah ugu wargeli UNHCR si aan u sameyno isbeddellada lagama maarmaanka ah ee ku saabsan gudbinta kiiskaaga dib-u-dejinta. Haddii aan si dhakhso leh naloo wargelin, waxaa dhici karta in ay dib u dhac ku timaado kiiskaaga.

Guur laba-xaasle ah waa mamnuuc inta badan waddamada dib-u-dejinta, sidaas darteed qaxootiga ma la dib-u-dejin karo haddii ay damacsan yihiin inay sii wataan guur laba-xaasle ah. Qoys kasta waxaa si gaar ah ula tashan doona UNHCR si loogu wargeliyo fursadaha dib-u-dejinta, waxaana qoyska looga baahan doonaa inay tixgeliyaan habka ugu habboon ee loogu diyaarinayo lammaanayaasha iyo carruurta.

• Dowladda Maraykanka waxay ku dhawaaqday hakinta Barnaamijka Qaxootiga ee Mareykanka (U.S. Refugee Admissions Program – USRAP).
• Hakintu waxay saameyn doontaa safarka qaxootiga (kuwa horey loo ansixiyay) iyo habka kiiska (kuwa sugaya wareysiga hore ee RSC Asia, wareysiga USCIS ama go’aanka USCIS).
• UNHCR waxay sugaysaa tilmaamo dheeraad ah oo ka socda Dowladda Maraykanka oo ku saabsan saameynta amarkan cusub ee ku saabsan qaxootiga hadda ku jira habka dib-u-dejinta ee loo gudbinayo Maraykanka. Macluumaad dheeraad ah ayaa lala wadaagi doonaa marka aan helno.
• UNHCR waxay kula talinaysaa dhammaan qaxootiga ay kiisaskooda u gudbisay Barnaamijka Qaxootiga ee Mareykanka (USRAP) inaysan sameyn wax isbeddello waaweyn oo noloshooda ah iyagoo ku saleynaya rajada dib-u-dejin. Tusaale ahaan, ha joojin shaqooyinka aad dakhliga ka hesho, ha ka tagin iskuulka ama goobta aad degan tahay, hana iibin alaabtaada adigoo isu diyaarinaya dib-u-dejin.
• Fadlan hubi inaad sii waddo sidashada dukumeentiyada saxda ah ee ay UNHCR ku siisay gudaha Indonesia, sidoo kale la socodsii UNHCR wixii isbeddel ah ee ku yimaada macluumaadkaaga xiriirka, qaab-dhismeedka qoyskaaga, ama baahiyahaaga ilaalin ee ku jira Indonesia. Haddii aad qabto baahi degdeg ah oo ilaalin ah, fadlan la xiriir UNHCR iyo la-hawlgalayaasheeda adigoo adeegsanaya khadadka telefoonka degdegga ah ee lagu bixiyay bogga HELP.
• Fadlan ka digtoonow oo feejignow khiyaanooyin ama fariimo iyo dalabyo been abuur ah. Dad aan daacad ahayn ayaa laga yaabaa inay isku dayaan inay ka faa’iideystaan xaaladdan oo ay ku khiyaaneeyaan adiga ama xubnaha bulshadaada iyagoo bixiya ballanqaadyo been ah oo ku saabsan dedejinta dib-u-dejinta, iyagoo kaa doonaya lacag, adeegyo, ama waxyaabo kale. Had iyo jeer maskaxda ku hay:
  • Hakinta Barnaamijka Qaxootiga ee Mareykanka (USRAP) waxay khusaysaa dhammaan qaxootiga loo gudbiyay dib-u-dejin Maraykanka, dhammaan heerarka habka lagu jiro. Ha rumaysan qof kuu sheega inuu kaa caawin karo inaad si degdeg ah uga dhoofto dalka aad martida ku tahay ama uu dedejin karo kiiskaaga — taasi ma aha run. Had iyo jeer xaqiiji macluumaadka adigoo la xiriiraya UNHCR ka hor intaadan qaadin wax tallaabo ah.
  • Haddii kiiskaaga USRAP uu gudbiyay kafaala-qaade fadlan ogow in kafaala-qaadayaashu aysan awoodin inay kaa caawiyaan inaad si degdeg ah uga dhoofto dalka aad martida ku tahay ama ay dedejiyaan kiiskaaga.
  • Ha aaminin fariin kasta oo la xiriirta xaaladda kiiskaaga dib-u-dejinta ama safarkaaga ilaa iyo inta ay si rasmi ah uga imaanayso Dowladda Maraykanka, ama shaqaalaha la oggolaaday ee UNHCR, IOM, ama RSC Asia. Haddii aad shaki qabto, fadlan la xiriir UNHCR Indonesia adigoo u diraya iimayl cinwaanka [email protected].
• Xasuuso in dhammaan adeegyada UNHCR ay yihiin bilaash, oo ay ku jiraan dhammaan adeegyada dib-u-dejinta.
• Macluumaad dheeraad ah oo ku saabsan hakinta barnaamijka USRAP iyo kiiskaaga gaarka ah waxaa lagu wadaagi doonaa bogga HELP ama si toos ah ayaa laguu soo gaarsiin doonaa marka uu soo baxo. Ma jiro wax tallaabo ah oo lagaa rabo inaad qaaddo waqtigan.