Codsashada magan galyo ee Soomaaliya

Diiwaangelinta dalabka magangalyo waa waajib muhiim u ah magangalyo-doonka, maadaama ay aasaas u tahay sharciga joogitaankaaga sharci ee Soomaaliya waxayna kuu oggolaaneysaa inaad hesho adeegyada bulshada iyo kaalmooyinka aad heli karto, weliba, waxay kaa ilaalinaysaa ku noqoshada qasabka ah ee waddankaagii hooyo.

Diiwaangelinta waxaa sameeya dhigiisa dowladda oo kaashanaysa UNHCR. Haddii ay dhacdo inaad rabto inaad magangalyo ka codsato Soomaaliya, waa inaad nafsaddaada u sheegtaa hay’adaha ay khuseyso iyadoo kuxiran meesha laga diiwaangelinayo:

➡ National Commission for Refugees and IDPs (NCRI) waa hay’adda mas’uulka ka ah heer Federaal, oo kormeeraya nidaamka diiwaangelinta ee southern and central regions of Somalia:

• Address: Afgooye Street, Hodon, Mogadishu
• Xidid: 61 535 7881

➡ Somaliland, diiwaangelinta waxaa sameeya  National Displacement and Refugee Agency (NDRA):

• Address: 26 June District, Hargeisa
• Xidid: 63 424 0009

➡ Puntland, diiwaangelinta waxaa sameeya Human Protection Department of the Ministry of Interior, Federal Affair and Democratization (HPD-MoIFAD):

• Address: 21 August Village, behind Stadium, Garowe
• Xidid: 303

The registration is recorded in UNHCR’s registration and case management database.

Inta lagu guda jiro hawsha diiwaangelinta, waxaa la soo ururin doonaa macluumaad muhiim ah oo adiga, xubnaha qoyskaaga iyo ehelkaaga ku ah Soomaaliya iyo dibaddaba. Waxaa sidoo kale lagaa codsan doonaa inaad ka jawaabto su’aalaha ku saabsan waxa kugu qasbay inaad ka tagto dalkaaga iyo sababta aadan ugu laaban karin. Markaad ka diiwaangashan tahay hay’adaha, UNHCR waxay ururin doontaa xogtaada biometric (faraha, iris scan) si loo dhammaystiro diiwaangelintaada. Diiwaangelinta Biometric waa tallaabo muhiim ah oo lagu hubinayo aqoonsiyada shaqsiyadeed in aan lumin karin, la diiwaan gelin karo dhowr jeer ama lagu xiri karo khayaano ama xatooyo aqoonsi

Fadlan hubi inaad keento dukumiintiyada soo socda sida la heli karo markii la diiwaangelinayo:

• Baasaboor
• Dhammaan dukumiintiyada kale ee Aqoonsiga la heli karo (Aqoonsiga Qaranka, Aqoonsiga militariga, liisamada wadista, dukumiintiyo kale oo madani ah)
• Shahaadada guurka / furiinka
• Shahaadooyinka dhalashada / dhimashada
• Buugaagta qoyska
• Caddaynta diiwaangelin hore oo magangalyo dalal kale (haddii ay khuseyso).

Haddii aadan haysan mid ka mid ah dukumiintiyadaas kor ku xusan, fadlan ha u baahnayn inaad soo saarto kuwa been abuur ah. Waad sharixi kartaa sababta dukumiinti la’aanta muddada wareysiga.

Marka diiwaangelinta la dhammeeyo, waxaa lagu siin doonaa dukumiintiyo awood kuu siinaya inaad joogtid Soomaaliya inta u dhexeysa diiwaangelinta iyo go’aanka ku saabsan dalabkaaga (haddii dacwad magangelyo shaqsi la xareeyay) iyo inaad marin u hesho adeegyada ay bixiso Federaalka Dowladda Soomaaliya, Dowladaha Xubnaha ka ah Federaalka, UNHCR iyo la-hawlgalayaasheeda. Iyada oo kuxiran goobta aad ka diiwaangeliso dalabkaaga, dukumintiyada waxaa ka mid noqon kara:

• Caddaynta Diiwaangelinta: oo lagu soo saaray heer shaqsiyeed ka dib Diiwaangelinta oo caddaynaysa faahfaahinta diiwaangelintaada
• Shahaadada Magangelyo-doonka: oo lagu bixiyo heer shaqsiyeed ka dib Diiwangelinta oo xaqiijinaysa faahfaahinta diiwaangelintaada

Fadlan had iyo jeer qaado ugu yaraan nuqul ka mid ah dukumiintiyadaas, maadaama ay tahay dukumiinti aqoonsi oo muhiim ah oo looga hortagayo ka saarista qasabka / dib ugu noqoshada waddankaaga ama xabsi sharci darro ah.

Ogsoonow: Bixinta sharciga qaxootinimada ee prima facie ee qaxootiga iyo magangalyo-doonka ka imanaya Yemen ayaa wali ka jira dhamaan gobolada Soomaaliya. Somaliland gudaheeda, dowladdu waxay u fidisay tan Afgaanistaan, Siiriyaanka iyo Falastiiniyiinta, dhammaan jinsiyadaha kale ee gobol kasta waxaa looga baahan yahay inay maraan shaqsi RSD ah.

Mar alla markii aad diiwaangeliso dalabkaaga magangalyo, waxaa lagugu martiqaadi doonaa inaad u timaado wareysi, illaa aad ka timaadid waddan lagu siin doono prima facie qaxooti marka la isdiiwaangaliyo. Inta lagu guda jiro wareysiga waxaad si faahfaahsan uga hadlaysaa sababihii aad uga soo tagtay dalkaaga iyo sababta aad u dareemeyso inaadan soo laaban karin. Wareysigan waxaa loo yaqaan Go’aaminta Xaaladda Qaxootiga (RSD) ama U-qalmitaanka Wareysi.

Bixinta aqoonsiga qaxootinimo ee prima facie ee qaxootiga iyo magangalyo-doonka ka imanaya Yemen ayaa wali ka jira dhamaan gobolada Soomaaliya. Somaliland gudaheeda, dowladdu waxay u fidisay tan Afgaanistaan, Siiriyaanka iyo Falastiiniyiinta, dhammaan jinsiyadaha kale ee gobol kasta waxaa looga baahan yahay inay maraan shaqsi RSD ah.

UNHCR waxay u wareegtay nidaamka mudnaanta leh ee kiisaska RSD iyadoo lagu saleynayo nuglaanta magangalyo-doonka iyo baahida ay u qabaan helitaanka RSD si loo gaaro faa’iidooyinka ilaalinta / xalka la heli karo. Marka la qorsheeyo wareysiga RSD, waa lagaala soo xiriiri doonaa laguna ogeysiin doonaa taariikhda, waqtiga iyo goobta wareysiga RSD.

Bilowga wareysiga, shaqaalaha UNHCR waxay sameyn doonaan isbarashada lagama maarmaanka ah, waxay sharxi doonaan ujeedka wareysiga, doorkiisa ama wareysigiisa, doorka turjubaanka haddiiba mid loo baahdo iyo masuuliyadahaaga. Faahfaahin dheeraad ah oo ku saabsan xuquuqdaada inta lagu jiro wareysiga, eeg hoos.

UNHCR waxay waraysiyo faahfaahsan la yeelataa shaqsi kasta oo magangalyo-doon ah oo ay weheliso turjubaan aqoon u leh. Hadalada aad sameyso inta lagu guda jiro wareysiga waxaa lagu tixgelin doonaa macluumaadka kale ee la heli karo iyo halka lagu xusay iswaafaq la’aan, wareysiga ayaa ku weydiin doona sharaxaad. Qof kasta oo kaqeybgalaya wareysiga waxaa waajib ku ah inuu qariyo dhammaan macluumaadka ku saabsan dalabkaaga magangalyo. Macluumaadka la bixiyay inta lagu gudajiray wareysiga lama wadaagi karo ogolaanshahaaga la’aantiis. Sarkaalka wareysiga, turjubaanka iyo dadka kale ee wareysiga ka qeyb galaya waxaa waajib ku ah waajibka xog qarinta.

Nidaamkani wuxuu qiimeeyaa kalsoonida qofka wuxuuna bixiyaa go’aan macquul ah oo ku saabsan haddii shaqsigu u qalmo qaxootinimo iyada oo loo igmaday amarka UNHCR sababtoo ah cabsi aasaas leh oo la xiriirta cadaadis sababo la xiriira midab, diin, dhalasho, xubin ka ahaanshaha koox bulsho oo gaar ah, ama siyaasadeed ra’yi. Nidaamka waxaa ka mid ah qiimeynta ka saarista, taas oo UNHCR ay go’aamiso in shaqsi si kale ugu qalma qaxootinimo uu u qalmi waayo magangalyada caalamiga ah sababtoo ah isagu ama iyadu waxay geysatay dambiyo ka dhan ah aadanaha, dambiyada dagaalka, dambiyada culus ee aan siyaasadeed, ama dambiyada ka soo horjeedda mabaadi’da Qaramada Midoobay. Kuwa marka hore la ogaado inaysan qaxooti ahayn, habraacyadu waxay qofka u oggolaanaysaa fursad uu racfaan uga qaato go’aankaas.

Haddii ay dhacdo inaad rabto inuu ku weheliyo wakiil sharci sida qareen, fadlan la socodsii UNHCR si qabanqaabada ku habboon loo sameeyo.

Fadlan hubso in UNHCR ay hayso faahfaahinta xiriirkaaga (lambarka taleefanka). Fadlan la xiriir UNHCR haddii ay dhacdo in faahfaahinta xiriirkaagu isbeddelo si loo cusbooneysiiyo macluumaadka ku jira boggaaga.

Fadlan la socodsii UNHCR ka dibna waxaa kula soo xiriiri doona UNHCR oo lagugu wargalin doonaa taariikhda cusub ee wareysiga. Haddii magangelyo-doone uusan imaanin saddex ballamo oo isku xigta RSD oo uusan la xiriirin UNHCR lix toddobaad gudahood laga bilaabo ballanta ugu horreysa ee RSD, UNHCR waxay tixgelin doontaa in codsigooda RSD laga tegey oo ay kiiska xireyso.

Wareysiga RSD ka dib, waxaa ku soo ogeysiin doona natiijada ka soo baxda UNHCR, iyadoo la socota warqad ogeysiis ah.

Dhammaan go’aamada RSD waxaa sida caadiga ah la soo saari doonaa saddex bilood gudahood ka dib wareysiga RSD. Hase yeeshe tiro badan oo codsiyo magangalyo ah, waxay haatan qaadan kartaa waqti ka dheer tan UNHCR na waxay qaadaysaa talaabooyin ay wax kaga qabaneyso arintan Inta go’aanka laga gaarayo dalabkaaga magangalyo, waxaa laguu oggol yahay inaad sii joogto Soomaaliya isla markaana aad hesho magangalyo caalami ah gaar ahaan ka soo noqoshada (qasab masaafurin / ka saarid).

Go’aanka ku saabsan dalabka magangalyo wuxuu noqon karaa mid lagu aqoonsan karo sharciga qaxootinimo ama diidmada dalabka magangalyada.

Haddii ay dhacdo in dalabkaaga la aqbalo, warqad aqoonsi ayaa la diyaariyey oo adiga laguu soo saari doonaa. Kadib waad dalban kartaa kaarka Aqoonsiga Qaxootinimo.

Waxaa muhiim ah inaad si fiican u nasato maalin ka hor si aad jir ahaan, shucuur ahaan iyo maskax ahaanba diyaar ugu tahay wareysiga. Wareysiyada qaar waxay qaadan karaan waqti ka dheer kuwa kale iyadoo kuxiran kakanaanta arjiga.

Xusuusnow inaad la timaado wareysiga RSD dukumiintiyada soo socda haddii la heli karo;

• Dukumiintiyada aqoonsiga
• Dukumiintiyada safarka
• Diiwaanka caafimaadka
• Shahaadooyinka Guurka / Dhalashada
• Shatiga Wadista
• Shahaadooyinka Waxbarashada
• Xirmooyinka wargeysyada
• Dukumiintiyo kale oo khuseeya

Maalinta wareysiga, fadlan la muuji dadka kugu tiirsan (haddii ay jiraan) kuwaasoo loo qorsheeyay wareysiga isla maalintaas.

Waxaa waajib kugu ah inaad runta sheegto oo aad si buuxda ula shaqeyso nidaamka wareysiga oo micnaheedu yahay waa inaadan qalloocin, been abuur, buun buunin ama ka tagin xaqiiqooyinka. Haddii aad si ula kac ah u weeciso, u been abuurto ama aad uga tagto xaqiiqooyinka, tani waxay saameyn ku yeelan kartaa habka loo tixgelin doono iyo looga baaraandegi doono dalabkaaga magangelyo.

Turjubaan ayaa laguu heli karaa haddii loo baahdo si adiga iyo shaqaalaha u-qalmitaanka aad u wada-hadli kartaan. Turjubaanka waa dhexdhexaad iyo dhexdhexaad labaduba isaga ama iyadu wax door ah kuma lahan go’aannada ku saabsan dalabkaaga.

Qof kasta oo kaqeybgalaya wareysiga waxaa waajib ku ah inuu qariyo dhammaan macluumaadka ku saabsan dalabkaaga magangalyo. Macluumaadka la bixiyay inta lagu gudajiray wareysiga lama wadaagi karo ogolaanshahaaga la’aantiis. Sarkaalka wareysiga, turjubaanka iyo dadka kale ee wareysiga ka qeyb galaya waxaa waajib ku ah waajibka xog qarinta.